Tag archief: KPN

Aantal antenne-installaties in Nederland op 30 april 2014

Iedere maand publiceert het Antennebureau een totaaloverzicht van alle GSM-, UMTS- en LTE-antenne-installaties in Nederland.

  • GSM 1800: 3.644
  • GSM 900: 9.803
  • LTE: 4.466
  • UMTS: 12.700
  • Totaal: 30.613

Ten opzichte van de maand maart zijn er 762 antennes bijgekomen. 763 LTE-, 4 UMTS- en 3 GSM 1800-antenne-installaties. GSM 900 laat een daling zien van 8 antenne-installaties.

Bron: antennebureau

Meer zendmasten door 4G (beheer van al uw antennes in Nederland, PROPERTY-TELECOM)

Meer zendmasten door 4G; nu staan er ongeveer 29.000 telefoonmasten in Nederland.

De drie grootste telefoonproviders, KPN, Vodafone en T-Mobile, verwachten voor de komende jaren een flinke toename van het mobiele internetgebruik. Het succes van de mobiele telefonie betekent dat er meer 4G-telefoonmasten bij moeten komen. Nu staan er ongeveer 29.000 telefoonmasten in Nederland. Smartphone Eric Dekker van T-Mobile zegt dat het dataverkeer elk jaar toeneemt met 150 procent. “Dat betekent dat we moeten bijschakelen, zodat iedereen kan blijven doen wat hij wil.” Ongeveer zes jaar geleden kwam de eerste versie van de smartphone op de Nederlandse markt. Daarna begon mobiel internet aan een opmars. Kritiek Op een aantal plekken roept de uitbreiding van het netwerk weerstand op; zoals in de Amsterdamse Jordaan en Hoofddorp. De bewoners in Hoofddorp vrezen voor een veertig meter hoge mast in hun buurt. Volgens het actiecomité komt de mast te dicht bij woningen en scholen en zijn bewoners bang voor gezondheidseffecten van de straling. Locatie luistert nauw De bewoners verwijten T-Mobile te weinig aandacht te hebben voor alternatieve locaties. De provider zegt dat alternatieve plekken altijd worden onderzocht, maar zegt dat de locatie erg nauw luistert om een goed bereik te garanderen. Het snelle 4G-internet is in delen van de Randstad inmiddels beschikbaar. Eind dit jaar moet er in een groot deel van het land dekking zijn.

Bron: www.nos.nl

Plaatsing van antennes, antennesites, antenne-opstelpunten en inspraak

Plaatsing van antennes en inspraak

Om een antenne te mogen plaatsen, moeten telecombedrijven aan verschillende voorwaarden voldoen. Dit geldt ook voor bijvoorbeeld zendamateurs.

Omgevingsvergunning voor antenne:

In de volgende gevallen heeft u een omgevingsvergunning nodig om een antenne te mogen plaatsen: de plaatsing van antennes groter dan 5 meter; de plaatsing van antennes op of aan een monument; de plaatsing van antennes in een beschermd stadsgezicht of dorpsgezicht. Bij het Omgevingsloket kunt u nagaan of u inderdaad een omgevingsvergunning nodig heeft.

Antennes tot 5 meter vergunningvrij:

Voor antennes tot 5 meter is geen omgevingsvergunning nodig. Op deze manier kunnen bedrijven zo snel mogelijk hun draadloze netwerken uitbreiden, als dat nodig is. Afspraken vergunningvrije antennes De antennes waarvoor geen vergunning nodig is, moeten wel zorgvuldig worden geplaatst.

De Rijksoverheid, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de aanbieders van mobiele telefonie hebben hierover afspraken gemaakt. Deze staan in het Antenneconvenant van 2010. In het Antenneconvenant staat bijvoorbeeld dat mobiele aanbieders een plaatsingsplan moeten opstellen voor de gemeente. Hierin geven zij aan waar zij antenne-installaties willen bouwen, zowel vergunningvrije als vergunningplichtige. In het convenant staan ook afspraken over inspraak van bewoners bij plaatsing van een antennes op een gebouw. Inspraak burgers bij plaatsing antenne In sommige gevallen hebben burgers inspraak bij de plaatsing van antenne-installaties. Wordt bijvoorbeeld een antenne geplaatst op een gebouw met huurders? Dan moeten de bewoners van het gebouw hiermee instemmen. Als meer dan de helft van de huurders tegen stemt, gaat de plaatsing niet door.

Antennes van zendamateurs:

Ook antennes van zendamateurs moeten aan bepaalde regels voldoen. Om een goede ontvangst te bereiken, experimenten zendamateurs vaak met antennes. Ze zijn te herkennen aan harken, staven en schotels. Een zendamateur moet zich bij het Agentschap Telecom registreren. Daarnaast moet hij nagaan of hij voor de antenne die hij gaat gebruiken een omgevingsvergunning nodig heeft.

Antenneregister met alle antennes in omgeving:

Wilt u weten of er in uw buurt antennes staan opgesteld?

Kijk dan op het Antenneregister. Hier kunt u zien waar in uw omgeving antennes staan en wat voor antennes dit zijn.

Bron: Rijksoverheid.nl

Contract en prijsonderhandelingen antenne-installaties voor eigenaren van gebouwen of grond.

PROPERTY-TELECOM biedt de o.a. de volgende diensten aan middels het Telecom Site Management:

-Het opstellen en afhandelen van huurcontracten, addenda/ allonges en toegangsprotocollen met betrekking tot nieuwe telecom-opstelpunten en uitbreidingen van reeds bestaande opstelpunten.

-Controle van alle benodigde bouwtekeningen en eventuele benodigde vergunningen.

-Voorbereiding, toezicht en begeleiding tijdens bouwwerkzaamheden ter realisatie van nieuw aan te brengen telecom-opstelpunten of uitbreidingen van bestaande opstelpunten.

-Voorbereiding, toezicht en begeleiding tijdens bouwwerkzaamheden welke verband houden met het verwijderen/ ontmantelingen van bestaande opstelpunten.

Daarnaast verzorgt PROPERTY-TELECOM het contractbeheer alsmede administratieve activiteiten zoals facturatie, indexatie en incasso van huurpenningen. V

Deel zendmasten KPN in Indonesische handen

Telecombedrijf KPN verkoopt ruim 200 van zijn Nederlandse zendmasten aan het Indonesische Protelindo. Dat maakte KPN vandaag bekend. De verkoop levert de telecomgigant een bedrag van 75 miljoen euro op. Protelindo is eigenaar van telecommunicatiemasten in Indonesië. KPN verkoopt de zendmasten omdat ze de exploitatie ervan niet als haar kernactiviteit ziet. Na de verkoop van de masten huurt KPN de mastruimte die ze nodig hebben voor hun zendapparatuur, terug van Protelindo. Protelindo beheert 7.1000 telecommunicatiemasten in Indonesië en staat genoteerd aan de beurs in Jakarta. De aankoop van Nederlandse zendmasten is de eerste buitenlandse uitbreiding.

Bron: indoweb.nl

Huurcontract antenne-installatie

PROPERTY-TELECOM onderhoud al ruim 10 jaar voor diverse vastgoedeigenaren contact met de Huurder/eigenaar van de antenne-installatie(s) welke op hun object(en) staan. Voor de eigenaren van deze gebouwen is het beschikbaar stellen van deze vaak onbenutte ruimten een langlopende bron van inkomsten. Voor T-Mobile, KPN, Vodafone en Tele2 klanten uit de omgeving betekent het een optimalisering van het netwerk én dus van hun bereik.

Klanten van PROPERTY-TELECOM kunnen terecht voor vragen over antenne opstelpunten – bijvoorbeeld over werkzaamheden, toegang tot locatie, schades, huurcontracten of electra-aansluiting.

Indien u verdere informatie wenst te verkrijgen omtrent de dienstverlening van PROPERTY-TELECOM bezoekt u onze website: www.property-telecom.com

LTE 4G als vervanger van de vaste lijn?

Multibandveiling Nederland: geen echte verrassingen, maar hoe agressief wordt Tele2?

De Nederlandse multibandveiling is op 14 december geëindigd. De opbrengst was 3,80 miljard euro voor vergunningen voor de 800, 900, 1800, 2100 en 2600 banden. KPN komt al in februari met proposities, gevolgd door Vodafone in de zomer van 2013. Tele2 zal als laatste komen omdat het zijn netwerk nog moet aanleggen. KPN laat verder weten fors het dividend te gaan korten.

Samengevat waren de winnaars:

KPN betaalt 1,35 miljard euro: 2×10 MHz in de 800 band, 2×10 in de 900 band, 2×20 in de 1800 band, 2×5 in de 2100 band en 1×30 in de 2600 band. Vodafone betaalt 1,38 miljard euro: voor hetzelfde spectrum, maar zonder het ongepaarde spectrum in de 2600 band. T-Mobile betaalt 911 miljoen voor 2×15 MHz in de 900 band, 2×30 in de 1800 band, 1×14,6 in de 1900 band en 1×25 in de 2600 band.

Tele2 betaalt 161 miljoen euro: 2×10 MHz in de 800 band. Nieuwkomer: Tele2

Zoals wij al verwachtten, is Tele2 straks de enige nieuwkomer. Het heeft er in de aanloop naar de veiling geen geheim van gemaakt de volgende stap in zijn evolutie te willen zetten: die van MVNO naar MNO. De combinatie Ziggo/UPC (ZUM) heeft wel meegeboden, maar is afgehaakt. Blijkbaar heeft het er wel voor gezorgd dat de prijs van het voor nieuwkomers gereserveerde spectrum in de 800 band enigszins is opgedreven naar 161 miljoen euro. Zoveel was ZUM dus net niet meer bereid te betalen. Daarmee heeft het in lijn gehandeld met onze verwachting: de kabelbedrijven wilden geen traditionele operator worden, concentreren zich nu op WiFi (met daarbuiten roaming op het Vodafone-netwerk) en hebben waarschijnlijk alleen maar meegeboden om voor een prikkie het gereserveerde spectrum op te pikken voor het geval dat Tele2 toch niet geïnteresseerd zou zijn. Tele2 zal waarschijnlijk als laatste grootschalig met LTE-proposities komen omdat het met zijn netwerk een achterstand heeft ten opzichte van de MNO’s. Daar komt nog bij dat het beperkt spectrum heeft en ook financieel is de basis niet heel breed. Tele2 Nederland is weliswaar schuldenvrij, maar het heeft relatief weinig klanten en cash flow. Allicht zal er daarom gemikt worden op network sharing met een andere partij. Aangezien KPN en Vodafone samenwerken, ligt een alliantie met T-Mobile enigszins voor de hand.

Prijs: conform verwachting:

De totaalprijs van 3,8 miljard is niet verrassend. Wij hadden al eerder berekend dat de opbrengst zou kunnen oplopen tot 4,5 miljard euro, op basis van spectrumveilingen in Europa in de afgelopen twee en een half jaar. De Nederlandse winnaars betalen 3,6 cent per MHz per hoofd van de bevolking per jaar dat de vergunning loopt. Dat is vergelijkbaar met de Portugese multibandveiling van een jaar geleden (3,9 cent) en de Belgische van maart 2011 (3,2 cent). Verder hadden wij een parallel getrokken met de Duitse veiling van mei 2010 en op basis daarvan zou de stand van de veiling medio november de 2 miljard hebben gepasseerd, onder bepaalde aannames (zie ons commentaar ‘Veiling na 13 dagen mogelijk al op 2 miljard euro’). En dan is er nog de Nederlandse UMTS-veiling van 2010, die 5,9 miljard gulden opgebracht, ofwel 3,3 miljard euro inclusief inflatie. Dat de huidige multibandveiling meer zou opbrengen, mocht verwacht worden om twee redenen: ten eerste werd er méér geveild (meer spectrum, langere looptijden, technologie-neutraal) en ten tweede is het risico nu aanmerkelijk lager dan 11 jaar geleden. Net als indertijd is alles gebaseerd op verwachtingen, maar die van vandaag zijn een stuk meer solide dan die van 2001, toen er nog geen smartphones waren, geen YouTube en geen Facebook. Het enige wat het risico verhoogt, is WiFi, iets wat er 11 jaar geleden ook nog niet was. Als vervanger van mobiele technologie (zie ZUM), zorgt WiFi er mogelijk voor dat de vraag naar mobiele data afneemt.

Tarieven: hoe agressief wordt Tele2?

Met iedere technologische stap mag in beginsel een hogere prijs verwacht worden. Het nieuwe spectrum zal bezet worden met vierde generatie (4G) mobiele technologie (LTE: long term evolution). Deze biedt hogere snelheden, meer capaciteit, lagere latency en voor de operators een beduidend efficiënter gebruik van spectrum. Daar staat echter tegenover dat Tele2, als nieuwkomer, voor pijsdruk gaat zorgen. Althans, als het zijn beloftes gaat waarmaken. Waarbij het overigens het nadeel heeft dat het als laatste in de markt zal komen omdat het netwerk nog grotendeels aangelegd moet worden. De hoge efficiency van LTE helpt te onderneming daarbij, want dat zorgt voor lage netwerkkosten (opex). Als het dan tevens voor eenvoudige proposities zorgt, blijven ook de marketingkosten beperkt. Maar het blijft de vraag hoe agressief Tele2 wordt. Als het vasthoudt aan de bestaande strategieën, gebaseerd op prijsmaximalisatie, dan is de kans groot dat LTE als premiumdienst in de markt gezet wordt. Verder wil Tele2 niet langer een discounter zijn, of zelfs aanbieder van de ‘Best Deal’, het wil nu vooral het imago hebben van de Value Champion. Daarbij gaat het niet alleen om lage prijzen, maar ook om hoge kwaliteit (zie ons bericht ‘Tele2: van Discounter via Best Deal naar Value Champion’). Het is dan ook zeer de vraag of Tele2 bereid is zich niet zozeer op prijs maar op volume te concentreren, iets waarvoor het mogelijk niet voldoende spectrum heeft. Met een strategie gericht op maximalisatie van de volumes, en met eenvoudige en zeer ruime proposities (20 euro per maand voor onbeperkt bellen/SMS-sen/MMS-sen naar 40 landen en 3 GB), weet Free de Franse markt op te schudden. Sinds januari 2012 is deze aanbieder als vierde MNO actief en heeft het een marktaandeel opgebouwd van meer dan 6 procent. Kortom, het is vooral afwachten hoe agressief Tele2 wordt en dus blijft het ook de vraag of de tarieven omhoog of omlaag gaan. Verder zullen de LTE-tarieven ook afhangen van de vraag of LTE ook ingezet zal worden als vervanger van de vaste lijn (zie onder), waardoor de prijs zich zal richten op de ADSL-tarieven. En een rol zal spelen of LTE in een triple play of zelfs een quad play wordt aangeboden.

LTE als vervanger van de vaste lijn?

Een andere kwestie is: wordt LTE straks massaal ingezet als vervanging van de vaste lijn (zie ook ons commentaar ‘Is LTE een substituut voor FTTH? Niet echt …’)? Met de snelheden die Deutsche Telekom in Duitsland belooft (75 Mbps in de 800 band, 150 Mbps in de 1800 band) is er ruimte voor een strategie die daarop gericht is (zie ons artikel ‘DT strategie 2015: focus op LTE en FTTC’). Vooral de ADSL-markt mag zijn borst nat maken. In Zweden is Tele2 een voorbeeld: het biedt 80/8 Mbps aan voor 40 euro per maand als een alternatief voor ADSL. Opvallend is overigens dat KPN (30 MHz) en T-Mobile (40 MHz) een ruime hoeveelheid ongepaard spectrum hebben opgepikt. Daarbij hoort de TD-LTE technologie bij, die voor de up- en downlink van het zelfde spectrum gebruik maakt (het verkeer wordt in de tijd, niet in het spectrum gescheiden, dus time division in plaats van frequency division). TD-LTE is een volledig mobiele technologie, maar in de praktijk wordt het vaak ingezet als semi-vaste technologie, waarbij een ontvanger aan de buitenkant van een woning gemonteerd wordt. Juist met TD-LTE kan dus een ADSL-vervanging worden aangeboden. Het is de vraag of KPN hiermee zijn ADSL-basis gaat aanvallen, maar bij T-Mobile is dat eigenlijk de vraag helemaal niet. Immers, T-Mobile heeft al gezegd niet meer in ‘vast’ te willen investeren. En op de recente Capital Markets Day van Deutsche Telekom kreeg T-Mobile NL te horen dat het zich moet gedragen als een ‘unconventional attacker’ (ook moet de capex omlaag, maar daarvoor kan gezorgd worden door niet meer in het ADSL-netwerk te investeren, waarmee T-Mobile een unbundler is). Overigens is dat geen goed nieuws voor de kabelaars, want de groei van kabelinternet gaat vooral ten kosten van de ADSL-markt en nu gaat wellicht ook T-Mobile zijn pijlen richten op die markt. Kortom, naast Tele2 kan ook T-Mobile ervoor kiezen LTE goedkoop in de markt te zetten. En T-Mobile heeft daarvoor een grote hoeveelheid spectrum beschikbaar.

Wholesale: vooral een kans voor Vodafone:

Op de mobiele wholesalemarkt is KPN momenteel de grootste partij, met tientallen MVNO’s als klant. Tele2 heeft een beperkte spectrumpositie en zal daarom waarschijnlijk niet zwaar op wholesale gaan inzetten. T-Mobile kan dat wel doen, met zijn ruime spectrumpositie, maar het verliest op termijn Tele2 als klant. Voorlopig overigens niet, want het 2G en het 3G netwerk blijven voorlopig nog operationeel. Vodafone heeft straks Ziggo en UPC als klant, waardoor het van eventueel succes van deze partijen kan meeprofiteren – net zoals Orange in Frankrijk meeprofiteert van het succes van Free, omdat Free zijn netwerk nog net volledig aangelegd heeft en voorlopig nog moet vertrouwen op roaming op het Orange-netwerk.

Conclusie:

De opbrengst van de veiling en de komst van Tele2 als nieuwkomer verrassen niet. Een grote vraag is nog hoe LTE in de markt gezet gaat worden (prijzen, quad plays, vervanger van ADSL) en hoe agressief Tele2 en T-Mobile zullen zijn. Op de wholesalemarkt zal Vodafone, dat de hoogste prijs betaalt, profiteren omdat het in potentie straks de grootste MVNO’s als klant heeft: Ziggo en UPC. En ten slotte zal naar alle waarschijnlijkheid TD-LTE zijn weg naar de Nederlandse markt vinden en mogelijk door T-Mobile worden ingezet om de ADSL-markt aan te vallen.

Bron: telecompaper

Multiband frequentieveiling gaat van start!

Multiband frequentieveiling:

Op 31 oktober a.s. start de Multiband frequentieveiling. Daarbij veilt Agentschap Telecom vergunningen voor het gebruik van de 800-, 900- en 1800 MHz-band.

Waarom een nieuwe verdeling?

Op 26 februari 2013 lopen vergunningen voor GSM in de 900- en 1800 MHz-band af. Een nieuwe verdeling bevordert de marktwerking en creëert meer ruimte voor innovatie. Daarnaast geeft een nieuwe verdeling instapmogelijkheden voor nieuwkomers. Dat is in het belang van zowel marktpartijen als consumenten.

Wat zijn de uitgangspunten?

In de Strategische nota mobiele communicatie is uiteengezet op welke wijze de overheid tot 2017 omgaat met de uitgifte van de schaarse frequentieruimte voor mobiele communicatie. De 800, 900 en 1800 MHz-verdeling zal plaatsvinden langs de lijnen die zijn uitgezet in deze nota en in de nota Frequentiebeleid 2005. Belangrijk doel van de strategische nota is om effectieve concurrentie voor de langere termijn te behouden. Om dit doel te bereiken is besloten om de toetredingsbarrières voor nieuwkomers te verlagen en bij de komende verdeling 2×10 MHz aan frequentieruimte in de 800 MHz band en 2×5 MHz in de 900 MHz band voor nieuwkomers te reserveren.

Welke frequentiebanden worden geveild?

Naast de 800-, 900- en 1800 MHz-band worden er ook vergunningen verleend in andere frequentiebanden. Het gaat hier om frequentieruimte die niet vergund is in de 2,6 GHz- veiling en frequentieruimte die is teruggegeven aan de staat.

Bron: agentschap telecom

KPN verkoopt wederom deel van zijn antennesites

KPN verkoopt wederom deel van zijn antennesites

KPN verkoopt een deel van zijn Nederlandse telecommunicatiemasten aan een dochter van Shere Group, eigenaar van masten in het Verenigd Koninkrijk. De capaciteit wordt terug gehuurd. De verkoop van de eerste tranche levert in het vierde kwartaal van 2011 een opbrengst op van 78 miljoen euro, met een boekwinst van 66 miljoen. De tweede tranche wordt afgerond in het eerste kwartaal van 2012 met een verwachte opbrengst van 37 miljoen euro en een boekwinst van 30 miljoen euro. KPN beschouwt de exploitatie van een groot deel van zijn mastconstructies niet als kernactiviteit en heeft daarom in 2008, 2009 en 2010 al infrastructuur verkocht. Aantallen verkochte masten zijn ditmaal niet bekendgemaakt.

Bron: telecompaper

Het aantal antennes voor mobiele telefonie in Nederland is in het vierde kwartaal van 2010 weer verder gegroeid.

Het aantal antennes voor mobiele telefonie in Nederland is in het vierde kwartaal van 2010 weer verder gegroeid. Dat blijkt uit cijfers van het Antennebureau. Eind 2010 stonden in Nederland totaal 23.156 antennes opgesteld voor mobiele telefonie, waaronder 9.274 GSM 900 antennes, 3.889 GSM 1800 antennes en 9.993 UMTS antennes. De hoeveelheid antennes voor mobiele communicatie is daarmee weer terug op het niveau van eind 2007, net nadat KPN het hele Telfort netwerk uit de lucht haalde.

Tussen juni en september 2007 heeft KPN het oude GSM netwerk van Telfort uit de lucht gehaald. Het totaal aantal antenne installaties in Nederland daalde daarmee tussen juni en september 2007 van 24.068 naar 23.028 stuks. Aangezien Telfort een GSM 1800 netwerk exploiteerde, daalde het aantal GSM 1800 antennes het hardste van 9.000 stuks in juni 2007 naar 7.595 stuks in september 2007.

Sinds de sluiting van het Telfort netwerk groeit het aantal antennes in Nederland weer gestaag door, met een kleine dip tussen september en december 2008 toen T-Mobile de stekker uit het Orange netwerk trok. Opvallend is dat in alle jaren het aantal GSM 900 antennes een stabiele groei laten zien. Sinds september 2007 is het aantal GSM 1800 antennes in Nederland meer dan gehalveerd, aangezien mobiele aanbieders liever GSM 900 antennes toepassen vanwege de betere dekking. Het aantal UMTS antennes staat, na een klein dipje in 2008 door de sluiting van het Orange netwerk, op het hoogste punt ooit. In december 2010 stonden in Nederland ruim 9.993 UMTS antennes en de verwachting is dat nog voor het begin van 2011 de tienduizendste UMTS antenne geplaatst wordt in Nederland.

GSM 900 netwerken waren de eerste GSM netwerken die midden jaren ’90 in Nederland door Libertel (nu Vodafone) en PTT Telecom (nu KPN) werden uitgerold. GSM 900 antennes hebben een relatief groot bereik. Eind jaren ’90 kwamen drie nieuwe spelers met een GSM 1800 netwerk op de markt: Telfort, Dutchtone (later Orange) en Ben (nu T-Mobile). GSM 1800 antennes boden voornamelijk in stedelijke gebieden grote voordelen doordat in stedelijke gebieden GSM 1800 antennes dichter op elkaar geplaatst konden worden met meer netwerkcapaciteit tot gevolg. Nadeel van GSM 1800 antennes is dat het bereik van de masten in landelijke gebieden beduidend minder is dan van GSM 900 antennes.

Sinds de overname van Orange door T-Mobile en Telfort door KPN zijn de drie overgebleven bedrijven blijven investeren in de ‘oude’ GSM 900 netwerken om een zo’n goed mogelijk dekkend netwerk te creëeren. Mede door de snelle opkomst van de smartphone moesten netwerken dit jaar ook alle zeilen bij zetten rondom de verdere uitrol van UMTS netwerken, nadat T-Mobile begin dit jaar forse capaciteitsproblemen kreeg op haar UMTS netwerk. Het aantal UMTS antennes is daardoor in Nederland in één jaar tijd ook gegroeid met 887 stuks.

Sinds kort staan in Nederland ook enkele LTE antennes opgesteld. LTE netwerken worden gezien als de opvolger voor de huidige UMTS netwerken en biedt snelheden tot 100 Mbps download en 40 Mbps upload. Tele2 test momenteel met een LTE netwerk van twee LTE antennes in de regio Amsterdam Zuidoost en KPN heeft een klein LTE netwerk draaien in de regio Den-Haag en Voorburg. Vanaf 2011 zullen KPN, Vodafone, T-Mobile, Tele2 en Ziggo 4 (een samenwerking tussen Ziggo en UPC) ieder op grotere schaal van start gaan met het uitrollen van een LTE netwerk. De commerciële lancering van de eerste LTE netwerken worden omstreeks 2012 verwacht.

Bron: gsmhelpdesk.nl