Vanaf 10 september jl. staan de veldsterktemetingen van Agentschap Telecom in het Antenneregister. Zo kunt u in één oogopslag zien waar in uw omgeving antenne-installaties staan en waar de dichtstbijzijnde meting gedaan is. De berekende veilige afstand staat niet meer in het Antenneregister.
Veldsterktemetingen in het Antenneregister
In het Antenneregister staan de veldsterktemetingen die de inspecteurs van Agentschap Telecom sinds 2016 in opdracht van het Antennebureau hebben uitgevoerd. In totaal gaat het om meer dan 150 veldsterktemetingen. Vanuit het Antenneregister kunt u via een link doorklikken naar het bijbehorende meetrapport. Elk kwartaal worden er nieuwe metingen toegevoegd. Alle metingen, ook van voor 2016, blijven ook beschikbaar via antennebureau.nl
Antennes moeten altijd veilig zijn: op publiek toegankelijke plekken mogen de ICNIRP-blootstellingslimieten nergens overschreden worden. Uit de metingen van Agentschap Telecom blijkt dat de veldsterkte ruim onder de blootstellingslimieten blijft. De gemeten waarden liggen in de meeste gevallen tussen de 0,5 en 3 volt per meter. De strengste blootstellingslimiet is 28 volt per meter.
Veilige afstand uit het Antenneregister
De berekende veilige afstand is uit het Antenneregister verwijderd. De veilige afstand in het register was een berekende afstand per antenne. Hierdoor werd het effect van meerdere antennes niet bij elkaar opgeteld. De werkelijk gemeten veldsterktes geven een realistisch beeld van de blootstelling aan elektromagnetische velden in de praktijk.
Op 10 juni 2020 heeft Agentschap Telecom twee 5G-veldsterktemetingen uitgevoerd bij massive MIMO-antennes die gebruik maken van de 3,5 GHz-band. De breedbandige veldsterktes bedroegen 0,97 en 1,23 volt per meter (V/m) en liggen daarmee ruim onder de blootstellingslimieten.
Agentschap Telecom volgt de ontwikkelingen en blijft meten aan 5G.
Blootstellingslimieten gelden ook voor 5G-antennes
De ICNIRP-blootstellingslimieten die gelden voor 2G, 3G en 4G, gelden ook voor 5G. De limieten lopen, afhankelijk van de frequentie, van 28 tot 61 V/m. De limiet voor de frequentie van 3,5 GHz is 61 V/m. Agentschap Telecom meet de elektromagnetische veldsterkte vanuit zijn toezichtstaak steekproefsgewijs door heel Nederland. Alle metingen zijn openbaar en staan op de website van het Antennebureau op de pagina Resultaten metingen straling antennes.
De International Commission on Non‐Ionizing Radiation Protection (ICNIRP) heeft nieuwe richtlijnen uitgebracht voor de bescherming van mensen die worden blootgesteld aan elektromagnetische velden. Dit is de eerste grote update sinds 1998 en hij is voor de 5G-technologieën die worden uitgerold, evenals AM- en DAB-radio, Wi-Fi, Bluetooth en andere mobiele standaarden zoals 3G en 4G, tot 300 GHz.
De ICNIRP-normen worden over de hele wereld gebruikt als referentie voor nationale regelgeving en de EU-aanbevelingen. Het werk van de onafhankelijke instantie is gebaseerd op jarenlang onderzoek en herziening van alle bekende beschikbare wetenschappelijke onderzoeken, evenals op een uitgebreid openbaar consultatieproces.
ICNIRP-voorzitter Eric van Rongen meldt dat de nieuwe richtlijnen passender zijn dan de 1998-richtlijnen voor de hogere frequenties die in de toekomst voor 5G zullen worden gebruikt. “We weten dat delen van de gemeenschap zich zorgen maken over de veiligheid van 5G en we hopen dat de bijgewerkte richtlijnen mensen op hun gemak zullen stellen”, zei hij.
De belangrijkste wijzigingen in de 2020-richtlijnen zijn blootstelling aan 5G voor frequenties boven 6 GHz. Deze omvatten de toevoeging van een beperking voor blootstelling aan het hele lichaam; de toevoeging van een beperking voor korte (minder dan 6 minuten) blootstellingen aan kleine delen van het lichaam; en de vermindering van de maximale blootstelling die is toegestaan over een klein deel van het lichaam.
Update voor > 6 GHz
Volgens Van Rongen waren de eerdere richtlijnen uit 1998 nog grotendeels toereikend, vanwege de conservatieve niveaus. “De nieuwe richtlijnen bieden echter betere en gedetailleerdere richtlijnen voor blootstelling, met name voor het hogere frequentiebereik, boven 6 GHz, wat van belang is voor 5G en toekomstige technologieën die deze hogere frequenties gebruiken. Het belangrijkste voor mensen om te onthouden is dat 5G technologieën zullen geen schade kunnen aanrichten als deze nieuwe richtlijnen worden nageleefd.”
Andere kleine wijzigingen in de richtlijnen zijn onder meer grotere transparantie om de logica en wetenschappelijke basis van de richtlijnen gemakkelijker te maken voor de gezondheidsbeschermingsgemeenschap; aanvullende middelen om de naleving van de richtlijnen te beoordelen; en een betere specificatie van hoe instanties gecompliceerde blootstellingsscenario’s kunnen beoordelen.
De volledige richtlijnen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Health Physics en zijn te vinden op de ICNIRP-website.
Beëindiging van de huur voor een antenne-opstelplaats: vergeet niet de ontruiming aan te zeggen!
Op veel daken van appartementencomplexen tref je ze aan maar ook op diverse kantoorgebouwen, antennes van telecomproviders. Doorgaans heeft de betrokken telecomprovider met de VvE, dan wel de eigenaar van het gebouw, een huurcontract gesloten voor het mogen plaatsen van de antenne-installatie op het dak, of in aan het gebouw.
In het huurrecht wordt de ruimte die wordt verhuurd voor het plaatsen van een dergelijke antenne-installatie aangemerkt als overig gebouwd onroerend goed in de zin van artikel 7:230a BW. Voor VvE’s en ander soort eigenaren is het van belang zich hiervan bewust te zijn en dan met name als de VvE/ eigenaar de huurovereenkomst van een opstelplaats voor een antenne-installatie wil beëindigen. Een dergelijke huurovereenkomst kan door opzegging eenvoudig worden beëindigd. De huurder heeft namelijk geen recht op huurbescherming. Wel komt de huurder van een antenne-opstelplaats in aanmerking voor ontruimingsbescherming. En hierin schuilt voor de VvE/ eigenaar een gevaar!
Bij de verhuur van antenne-opstelplaatsen is het belangrijk dat de VvE/ eigenaar zich bewust is van de ontruimingsbescherming die de huurder toekomt als de VvE/ eigenaar de huurovereenkomst met de telecomprovider wil opzeggen. Deze ontruimingsbescherming speelt overigens geen rol als (1) de huurder zelf de huurovereenkomst heeft opgezegd, (2) de huurder uitdrukkelijk in de huurbeëindiging heeft bewilligd of (3) de huurder veroordeeld is tot ontruiming omdat hij tekort is geschoten in de nakoming van zijn verplichtingen uit hoofde van de huurovereenkomst (zie 7:230a lid 2 BW).
Waarom moet de VvE/ eigenaar goed opletten als de huurovereenkomst wordt opgezegd?
Naast het opzeggen van de huurovereenkomst tegen een bepaalde datum, is namelijk ook vereist dat de ontruiming schriftelijk en ondubbelzinnig aan de huurder wordt aangezegd. In de praktijk komt het regelmatig voor dat wordt vergeten om de ontruiming aan te zeggen. Dit leidt tot problemen als de huurder niet van plan is om te vertrekken. De huurder is namelijk niet verplicht om het gehuurde onmiddellijk bij het einde van de huurovereenkomst te ontruimen. Vanaf de datum waartegen de ontruiming is aangezegd, begint namelijk een in de wet vastgestelde termijn van twee maanden voor de ontruimingsbescherming van de huurder te lopen. In deze twee maanden kan de huurder het gehuurde nog blijven gebruiken en is huurder niet verplicht om tot ontruiming over te gaan. Als de huurder het gehuurde nog langer wil gebruiken, moet binnen voornoemde termijn van twee maanden een verzoek tot verlenging van die ontruimingsbescherming door de huurder worden ingediend bij de kantonrechter. Zolang de verhuurder de ontruiming niet of onvoldoende duidelijk heeft aangezegd, is de huurder niet verplicht om tot ontruiming over te gaan. Als gevolg hiervan kan de verhuurder zolang de ontruiming door hem niet is aangezegd (en de huurder blijft zitten), in rechte geen ontruiming door de huurder afdwingen.
Naar aanleiding van een verzoek tot verlenging van de ontruimingsbescherming, wordt door de kantonrechter een belangenafweging gemaakt. Met andere woorden de kantonrechter weegt de belangen van de huurder bij voortzetting van het gebruik af tegen de belangen van verhuurder bij ontruiming door de huurder. Zaken die bij de belangenafweging een rol (kunnen) spelen zijn onder meer de beschikbaarheid of het voldoende hebben gezocht naar een alternatieve locatie, investeringen die door de huurder zijn gedaan, de in acht genomen opzegtermijn, een eventuele verkoopwens of wens tot wederverhuur van verhuurder etc.
In praktijk komt het voor dat VvE’s/ eigenaren de huurovereenkomsten met telecomproviders willen beëindigen vanwege een angst voor de straling. Het is echter niet onomstotelijk bewezen dat de straling schadelijk is. In de rechtspraak wordt een angst voor straling bij leden van de VvE/ eigenaar in ieder geval als onvoldoende zwaarwegend belang aangemerkt ten opzichte van het belang van een telecomprovider (huurder) om het gebruik van de antenne-opstelplaats voort te zetten zolang de telecomprovider nog geen alternatieve locatie heeft kunnen vinden. Een verzoek tot verlenging van de ontruimingsbescherming wordt in ieder geval afgewezen als (1) de huurder onbehoorlijk gebruik maakt van het gehuurde, (2) de huurder ernstige overlast veroorzaakt of (3) sprake is van wanbetaling aan de zijde van de huurder. Als sprake is van een van de drie hiervoor genoemde omstandigheden kan van de verhuurder niet worden verwacht dat het gebruik van het gehuurde door huurder voortgezet.
Als de kantonrechter de belangen van de huurder bij voortzetting van het gebruik zwaarder vindt wegen dan de belangen van verhuurder bij beëindiging van het gebruik, wordt de ontruimingstermijn met een jaar verlengd, te rekenen vanaf de einddatum van de huurovereenkomst. Dit kan een andere datum zijn dan de datum waartegen de ontruiming is aangezegd. De huurder kan vervolgens nog maximaal twee keer een verzoek doen tot verlenging van de ontruimingstermijn met een jaar. Deze verzoeken dienen door de huurder steeds één maand voor het verstrijken van de termijn te worden gedaan. Als een VvE/ eigenaar dus niet goed opzegt, kan de VvE/ eigenaar nog zeker drie jaar aan de huurder vastzitten.
Conclusie
Kortom, als de VvE/ eigenaar een huurovereenkomst voor een opstelplaats voor een antenne-installatie wil beëindigen, is het van zeer groot belang dat naast opzegging van de huurovereenkomst ook schriftelijk en ondubbelzinnig de ontruiming wordt aangezegd. Dit geldt ook voor huurovereenkomsten die voor bepaalde tijd zijn aangegaan. Doet de VvE/ eigenaar dit niet of is de opzeggingsbrief niet duidelijk genoeg, dan loopt de VvE/ eigenaar het risico dat ze nog geruime tijd aan de telecomprovider vast zit.
De landelijke demonstratie tegen 5G van maandag 9 september, bestaand uit een protestmars in Den Haag, trok enkele honderden deelnemers. Het duurt nog even voordat 5G in Nederland op commerciële basis en landelijk dekkend aanwezig is en de protesten zijn daarom waarschijnlijk nog kleinschalig. Verwacht mag worden dat dit gaat toenemen als 5G realiteit wordt.
De straling van de nieuwe mobiele technologie wordt door de overheid vanzelfsprekend serieus genomen, zoals dat ook in andere landen gebeurt. De Franse autoriteiten kondigden begin deze maand een marktconsultatie aan over voorgestelde wijzigingen in de ANFR-richtlijnen voor het meten van blootstelling aan elektromagnetische straling op mobiele netwerken. Het doel is om de procedures voor nieuwe 5G-spectrumbanden bij te werken.
De consultatie focust op het gebruik van de 3,4-3,8 GHz band, die op korte termijn wordt opengesteld voor 5G-diensten, en nieuwe technieken als TDD en beamvorming die de mate van blootstelling en meetbaarheid veranderen. De mmWave banden, op 26 GHz en hoger, zullen in een later stadium worden meegenomen.
Poolse toezichthouder wil hogere stralingsnormen
De Poolse toezichthouder pleit juist voor een verhoging van de elektromagnetische stralingsstandaarden, omdat de huidige beperkingen de ontwikkeling van 5G in het land in de weg staan. De Poolse standaard ligt op 0,1 W per vierkante meter, wat veel lager ligt dan in veel andere Europese landen met stralingsnormen van 7 of 8 W per vierkante meter. Als de norm in Polen niet omhoog gaat, dan zou de interesse in de 5G-spectrumveiling wel eens kunnen tegenvallen, zo gaf de president van toezichthouder UKE aan.
Eerder dit jaar werd dit al eens aangekaart, maar tot dusverre zonder verandering in het beleid.
Niet alleen in Polen, ook in België zijn soortgelijke geluiden te horen. De regering van het Brussels gewest krijgt regelmatig kritiek over de lage normen die het hanteert met betrekking tot mobiele stralingen. Ook daar werd al gewaarschuwd voor een achterstand waar het om de toekomst van 5G gaat.
Nieuwe meettechnieken
In april publiceerde de International Electrotechnical Commission (IEC) een technisch rapport dat de blootstelling van mensen aan radiofrequentievelden in de buurt van basisstations evalueert. Daarbij is ook gekeken naar het effect van 5G-basisstations en small cells. Het rapport is bedoeld voor facility managers, gebouweigenaren en overheden en lokale gemeenschappen, die het kunnen gebruiken om hun eigen netwerken en basisstations correct te testen.
In het eerste kwartaal van 2019 mat het Agentschap Telecom op dertien locaties wat de straling bij zendmasten (niet 5G) was. In alle gevallen bleek volgens het Antennebureau dat de straling ver onder de strengste norm (28 V/m, volt per meter) zit.
Zorgen onder Nederlanders onderzocht
Telecompaper ondervroeg eerder dit jaar het publiek hoe het aankijkt tegen mogelijke gezondheidsrisico’s door straling die elektromagnetische velden rondom 5G-antennes kunnen veroorzaken. We ondervroegen via het Consumer Insights-panel ruim 900 respondenten en zagen onder andere dat ruim de helft van de respondenten zich (helemaal) geen zorgen maakt. 27 procent maakt zich een beetje zorgen. 5 procent maakt zich erge zorgen.
5G-straling is onderwerp van discussie tijdens Telecom Insights
Op 28 november organiseert Telecompaper het congres Telecom Insights dat volledig in het teken staat van de impact van 5G in Nederland. In de break-out sessie City wordt ingegaan op het vraagstuk elektromagnetische straling.
Deloitte voorspelt in haar jaarlijkse Technology, Media and Telecommunications rapport voor 2019 dat aan het eind van dit jaar 25 operators in de wereld een actief 5G-netwerk zullen hebben. In 2020 komen er volgens Deloitte nog eens 26 operators bij. Volgens Deloitte deden 72 operators testen met 5G in 2018.
Sinds begin dit jaar introduceren smartphone fabrikanten ook de eerste smartphones met 5G-ondersteuning. De eerste smartphones met 5G-ondersteuning verschijnen vanaf het tweede kwartaal op de markt. Deloitte verwacht dat dit jaar 20 smartphone-merken met 5G-smartphones zullen gaan komen.
De uitrol van 5G-netwerken in de Benelux laat nog op zich wachten. In zowel Nederland als België zal de veiling van frequenties voor 5G-netwerken vermoedelijk pas in 2020 plaatsvinden. België was van plan de frequenties voor het eind van dit jaar te veilen, maar dat heeft flinke vertraging opgelopen.
De overheid overweegt om landelijk normen voor elektromagnetische velden (EMV) vast te leggen, meldt het Antennebureau. Dit is onderdeel van een grotere consultatie, namelijk die voor het Actieplan Digitale Connectiviteit. Belanghebbenden kunnen tot 12 april een reactie geven.
Op aanbevelen van de Europese Unie hanteert Nederland nu de blootstellingslimieten die in 1998 zijn vastgesteld door de International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), meldt het Antennebureau. Deze normen staan in het Antenneconvenant. Ook zijn ze opgenomen in de productnormen voor zendmasten en mobiele telefoons. De normen zijn echter niet omgezet in wetgeving.
Voor wat betreft specifiek elektromagnetische velden (EMV) wil EZK graag zoveel mogelijk zekerheid voor burgers dat de elektromagnetische velden van de antennes geen bedreiging vormen voor de gezondheid in de leefomgeving, ook als er sprake is van meerdere antennes in de directe omgeving (ook in het straatbeeld) als gevolg van de uitrol van “small cell” antennes (op lantaarnpalen, bushokjes, reclameobjecten,…), mailt een woordvoerder.
EZK wil voor operators graag duidelijkheid geven over het EMV-regime waaronder ze hun 5G netwerken, inclusief de small cells, uitrollen. Nu kan het beleid nog per gemeente verschillen. Zodra 5G beschikbaar is, gaan deze normen ook gelden voor de naar verwachting grote aantallen kleine antennes die bij zo’n netwerk horen.
Alle Europese landen hebben de aanbeveling van de Europese Commissie anders opgepakt. Sommige landen zijn strenger, zoals België. Binnen België is het Brussels Gewest zelfs nog strenger.
Elektromagnetische veldsterkten blijven onder de toegestane blootstellingslimieten
Agentschap Telecom heeft op 62 locaties in Nederland elektromagnetische veldsterktemetingen (EMV-metingen) uitgevoerd. Uit deze metingen is gebleken dat de veldsterkten ruim onder de toegestane blootstellingslimieten blijven.
Veranderingen in de antenne-infrastructuur: door de toenemende (maatschappelijke) vraag naar dekking en capaciteit voor draadloze telecommunicatie, plaatsen mobiele operators steeds meer antennes. Daarom heeft de Europese Commissie medio 2016 een voorstel ingediend voor één Europese Elektronische Communicatie Code.
Vanwege deze ontwikkelingen heeft Agentschap Telecom, vanaf de zomer 2016 EMV-metingen uitgevoerd.
Veldsterktemetingen: de metingen zijn uitgevoerd aan antennes die recent in gebruik zijn genomen en op locaties waar meerdere antennes in de buurt van burgers zijn opgesteld.
De hoogst gemeten veldsterkte is 4,1 volt per meter (V/m). De laagst geldende blootstellingslimiet voor EMV is 28 V/m. De gemeten veldsterkten liggen hier ruim onder.
Agentschap Telecom blijft meten: met het oog op de snelle technologische ontwikkelingen, de veranderingen in de antenne-infrastructuur en de vragen hierover èn over de EMV, blijft het agentschap jaarlijks EMV-metingen aan antennes uitvoeren.
De uitgewerkte meetresultaten en een analyse van deze meetresultaten kunt u in het onderzoeksrapport vinden op de website van Agentschap Telecom.
Voor het in het zicht plaatsen van small cells in een beschermd dorps- of stadsgezicht is altijd een omgevingsvergunning van de gemeente nodig. Ook voor zichtbare small cells in of aan een monument is een vergunning nodig.
Geen omgevingsvergunning
Voor een small cell in de openbare ruimte heb je geen omgevingsvergunning nodig als een small cell:
– niet groter is dan 0,5 meter;
– wel groter is dan 0,5 meter en op minimaal 3 m hoogte wordt geplaatst op bouwwerken die genoemd staan in artikel 2.15 van het Besluit Omgevingsrecht (BOR), bijlage II. Het gaat om hoogspanningsmasten, wegportalen, reclamezuilen, lichtmasten, windmolens en sirenemasten.
Als de small cell niet zichtbaar en volledig geïntegreerd is in een bushokje of ander straatmeubilair, is voor antennes met een hoogte van minder dan 0,5 meter geen vergunning nodig. De wet biedt geen kant en klaar antwoord op de vraag of een combinatie van bouwwerken vergunningsvrij is, als in een vergunningsvrij bouwwerk een antenne groter dan 0,5 meter is verwerkt. Het is dan aan de gemeente om te beoordelen of een vergunningsaanvraag nodig is.
Verschil small cell en hotspot
Small cells maken gebruik van frequenties waarvoor een vergunning is vereist. Er zijn vijf bedrijven die zo’n vergunning hebben. Een hotspot maakt juist gebruik van vergunningsvrije frequenties, zoals WiFi.
Toestemming eigenaar en overleg met gemeente
De eigenaar van een locatie moet altijd toestemming geven voordat een telecombedrijf een small cell mag plaatsen. Daarnaast is het verstandig om het plan voor te leggen aan de gemeente. Naast de algemene wet- en regelgeving, hebben gemeenten ook een eigen ruimtelijk beleid. Hierin staan bijvoorbeeld regels over wijzigingen in het straatbeeld.
Small cells op Walcheren: 30 km strand met dekking
‘De hoge duinenrij van 30 meter stond de verbinding tussen de zendmasten op Walcheren en de gebruikers in de weg. Ook 112 was niet altijd bereikbaar’, vertelt Jos van den Hoven van Volker-Wessels Telecom. Het bedrijf begeleidde voor Vodafone de bouw van het mobiele netwerk op het strand van het Zeeuwse eiland. ‘Tachtig procent van het werk zit ‘m in de voorbereiding’, zegt Jos. ‘Om mobiele dekking te garanderen was het nodig 12 meter hoge palen op het strand te plaatsen met aan elke paal een straalverbinding en vier small cells. Dit vereiste afstemming met gemeenten, rijk en waterschap. Zo stelde het waterschap eisen aan de fundering van de palen om verandering van het duinlandschap te voorkomen. Daarnaast was er een omgevingsvergunning nodig van drie gemeenten.’
Antenneregister
Small cells moeten worden opgenomen in het Antenneregister als ze op een vaste locatie zijn geplaatst en tot een netwerk behoren waarvan het merendeel een zendvermogen heeft van meer dan 10 decibel Watt (dBW).
