Nederland kent sinds kort vier providers met een eigen 4G-netwerk: KPN, Vodafone hadden dit al langer, T-Mobile en Tele2 zijn daar onlangs bijgekomen. Van de vier netwerken heeft alleen Tele2 nog geen landelijk dekkend netwerk. Dat wordt verwacht in het eerste kwartaal van 2016.
Ondertussen blijft het mobiele dataverbruik flink stijgen. Ericsson, dat apparatuur voor mobiele netwerken levert en die netwerken ook analyseert, verwacht dat het wereldwijde dataverbruik in 2021 is vertienvoudigd.
Marktonderzoeker Telecompaper onderstreept die verwachting, maar voorspelt dat dat in Nederland nog sneller zal stijgen. “Wij gaan uit van een factor veertien tot vijftien”, aldus Telecompaper-oprichter Ed Achterberg.
Explosie
Bij een eerdere ‘dataexplosie’ ging het mis; rond de introductie van de eerste smartphones raakten de 3G-netwerken zo overvol dat normaal gebruik van mobiel internet nog maar lastig ging.
“De verwachting, destijds, was niet dat er zo’n explosie aan data zou plaatsvinden”, zegt Lampros Iskos, technisch directeur bij T-Mobile Nederland. “Maar uiteindelijk gebeurde dat wel, en raakte het netwerk geblokkeerd. Sommige voorspellingen zijn soms niet erg nauwkeurig.”
Dat onderstreept Rob Wolters, algemeen directeur van Ericsson Nederland: “Bij 3G is er te lang gewacht. Het heeft een hele tijd geduurd voordat we zagen dat het verkeer ging groeien. De smartphone maakte daar verandering in. Opeens werd het eenvoudig voor mensen om mobiel te downloaden, en was er die explosie aan datagebruik.”
“De operators hebben nu een veel beter beeld van wat wij allemaal doen op het gebied van mobiele data”, zegt Achterberg van Telecompaper. “Er is jaarlijks een stijging van zo’n tachtig procent. Als dat een trend is van de afgelopen jaren kan je daar als operator ook gemakkelijk op inspelen.”
“Ja, de hoeveelheid data groeit”, zegt technisch directeur Eben Albertyn van Vodafone. “Maar voor onze ingenieurs gebeurt dat op een vrij voorspelbare manier. We kunnen per provincie, per regio vrij goed voorspellen wat er gaat gebeuren.”
Daarnaast is er van een aantal fouten geleerd. Geen enkele provider biedt bijvoorbeeld meer bundels aan die echt ongelimiteerd zijn.
Technologie
Ook is de technologie achter 4G simpelweg veel beter geschikt voor de manier waarop wij nu onze telefoons gebruiken. “De 3G-licenties komen uit 2001. Toen zag de wereld er volslagen anders uit”, vertelt Ed Achterberg van Telecompaper. De 4G-technologie is veel meer gericht op het verwerken grote hoeveelheden data.
4G verschilt bijvoorbeeld van 3G in de zin dat er meerdere frequenties gebruikt kunnen worden. Alle Nederlandse providers gebruiken voor hun 3G-netwerk de 2100 MHz-frequentieband, terwijl 4G in veel meer smaken komt; 800 MHz, 1800 MHz en 2600 MHz. De frequenties kunnen worden als het ware ‘gestapeld’.
De hogere frequenties hebben een korter bereik en dringen lastiger door gebouwen heen, maar zorgen wel voor hogere snelheden. De lagere frequenties reiken verder, en werken ook beter binnenhuis.
Aanvullen
Door het werken met die verschillende frequenties is het mogelijk om het netwerk aan te vullen waar nodig, of te ‘verdichten’.
T-Mobile beschikte eerder bijvoorbeeld alleen over de hogere frequenties, waardoor er dus op meer locaties gebouwd moest worden omdat het signaal niet zo ver reikte. Inmiddels worden er ook antennes met lagere frequenties bijgeplaatst. Andere providers doen juist het omgekeerde, en voegen hogere frequenties toe aan hun antennes met lagere frequenties.
Daarom wordt er verder geëxperimenteerd met het zogenoemde carrier aggregation, waarmee er spectrum uit verschillende bandbreedtes gecombineerd kunnen worden.
Ook worden er tests uitgevoerd met ongelicentieerde frequenties; de frequenties die normaal door wifi worden gebruikt, en worden er kleinere antennes met beperkt bereik (small cells) geplaatst op locaties waar extra capaciteit nodig is. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens festivals of andere drukke evenementen.
Concurrentie
Tegelijkertijd neemt de concurrentie toe; met de uitrol van het 4G-netwerk van Tele2 beschikt Nederland nu over vier providers met een eigen 4G-netwerk.
Volgens Tele2 zelf heeft hun netwerk het voordeel dat het nog ‘vers’ is: “Ons spiksplinternieuwe netwerk is nog voor het grootste deel leeg”, aldus Gerben Wijbenga, hoofd van de consumententak van Tele2 Nederland.
Volgens Telecompaper zal die toenemende concurrentie vooral te merken zijn in de prijzen van data. “De extra kosten voor meer gigabytes gaan meer dalen, en worden steeds goedkoper”, aldus Achterberg.
Hij verwacht niet dat de prijzen voor een kleine hoeveelheid aan data, de ondergrens, wegvallen. “Er zal een gezonde ondergrens blijven.”
Limiet
Hoewel we in Nederland de komende jaren dus nog wel even vooruit kunnen met onze 4G-netwerken, zit er aan elke technologie een limiet. “Er is altijd een eindigheid”, zegt Wolters van Ericsson.
“De latency, de vertraging op de verbinding, is met de huidige technologie nog te hoog”, zegt Jacob Groote, directeur mobiel bij KPN.
De 4G-netwerken zijn volgens hem bijvoorbeeld niet geschikt om zelfrijdende auto’s veilig op de weg te laten rijden en met elkaar te laten communiceren. “Daar heb je wel echt een andere technologie voor nodig.” Verschillende Europese telecomproviders denken dat 5G vanaf 2022 beschikbaar zal zijn.
De frequenties die de Europese Commissie aan mobiele netwerken toewijst, zijn lager dan die van de huidige 800MHz-band en dus nog beter geschikt om mobiele signalen over grote afstand en door muren heen te zenden. De 700MHz-band moet vanaf ongeveer 2020 beschikbaar zijn voor mobiele netwerken: vermoedelijk komt rond diezelfde tijd 5G beschikbaar, waardoor het een frequentie is die providers kunnen gaan gebruiken voor 5G.