Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Agentschap Telecom maakten gisteren bekend dat de Multibandveiling afgerond is. KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo verworven vergunningen voor de drie frequentiebanden (700 MHz, 1400 MHz en 2100 MHz) die geveild werden. De veiling bracht ruim 1,23 miljard euro op.
Frequenties voor 5G
De Multibandveiling wordt vaak de ‘5G-veiling’ genoemd. Tijdens deze veiling werd de eerste van de door de Europese Unie aangewezen frequentiebanden voor 5G geveild, de 700 MHz-band. Naar verwachting wordt een deel van de geveilde frequenties ingezet voor 5G. Omdat de frequenties techniekneutraal vergund worden, kunnen de mobiele operators zelf kiezen welke techniek (2G, 3G, 4G of 5G) ze toepassen.
De veiling van de volgende 5G-frequentie, de 3,5 GHz, staat gepland voor 2022. Voor de 26 GHz-frequentieband is nog niet besloten of, en zo ja wanneer, deze landelijk geveild gaat worden.
Dekkingseis en snelheidsverplichting
Aan de vergunningen van de 700 MHz-band zijn een dekkingseis en snelheidsverplichting verbonden. Binnen twee jaar na vergunningverlening, in 2022, moeten de mobiele operators op ten minste 98% van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeente buitenshuis mobiele dekking verzorgen met een minimumsnelheid van 8 Megabit per seconde (Mbps). In 2026 moet deze minimumsnelheid 10 Mbps zijn.
Ingang vergunningen
Agentschap Telecom zal de vergunningen zo snel mogelijk verlenen en publiceren in de Staatscourant. De vergunningen in de 700 MHz- en de 1400 MHz-band gaan direct in. De vergunningen in de 2100 MHz-band gaan begin 2021 in, nadat de huidige vergunningen op die frequentieband afgelopen zijn.
De Multibandveiling begint op 29 juni met drie deelnemers en eindigt korte tijd later met drie winnaars. Het is, zeker zonder nieuwkomers zoals Tele2 in 2012, een voorspelbaar scenario. Een strijd om spectrum ligt niet voor de hand. Het aantal van drie deelnemers is een logische veronderstelling.
Ten eerste omdat alle drie de MNO’s hebben gezegd dat ze mee doen. Ze hebben eerst hun inschrijving gemeld, en vervolgens hun toelating tot de Multibandveiling.
Ten tweede is maximaal drie deelnemers logisch omdat het spectrum niet geschikt is voor nieuwkomers. Anders dan in 2012 ligt er dit keer geen reservering klaar voor een nieuwe partij. Daarnaast zou een nieuwkomer nog moeten beginnen met de uitrol van een eigen netwerk en dat is een onneembare hindernis.
In deze veiling komen drie verschillende frequentiebanden aan bod. KPN, T-Mobile en Vodafone kunnen de 700 MHz-band verdelen in drie gelijke vergunningen van 2 x 10 MHz. Iets anders wordt zelfs door het ministerie van EZK niet verwacht of wenselijk geacht. Bij de verdeling van de 1400 MHz frequenties lijken KPN en Vodafone meer kans te maken dan T-Mobile. De 2100 MHz band is op dit moment gelijk verdeeld over de MNO’s en het is het meest waarschijnlijk dat dat zo blijft.
KPN heeft op dit moment het minste spectrum in handen, T-Mobile het meest, met de Tele2 vergunningen erbij. Mogelijk besluit KPN dat het zijn achterstand wat wil verkleinen, maar dan zal het wel moeten opbieden tegen de andere twee.
Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) wil eind mei de lang vertraagde Multibandveiling houden.
Verschillende bronnen melden dat EZK half november de Veilingregeling en de ontwerpvergunningen wil publiceren en consulteren. Na die korte consultatie wordt de regeling definitief gemaakt. Het Agentschap Telecom opent dan de inschrijvingsprocedure en stelt de datum vast dat de veiling werkelijk begint – volgens de planning eind mei. Die ambitie vergt een strakke planning, zonder ruimte voor tegenvallers.
De Multibandveiling omvat 700 MHz, 1400 MHz en 2100 MHz vergunningen. De eerste twee banden zijn dan direct beschikbaar. De 2100-band is al in gebruik en zit in vergunningen met een looptijd tot 31 december volgend jaar. Er is een transitiefase nodig van de oude naar de nieuwe vergunningen, maar waarschijnlijk kan die goed worden voorbereid en snel (een kwestie van weken) worden uitgevoerd.
De drie bestaande MNO’s krijgen de verplichting om in elke gemeente dekking te bieden en een minimale downloadsnelheid te garanderen. Dat mogen ze doen met het LTE-netwerk en andere vergunningen. Mobiele operators moeten hun 4G-netwerk moderniseren en apparatuur vernieuwen om 5G in te zetten. Die upgrades zijn echter ook relevant voor 4G en dus kunnen de investeringen naar voren gehaald worden. Alom wordt verwacht dat de activering en landelijke uitrol met 5G sneller gaat dan met 4G.
Deadline in juni voor 700 MHz
EZ is al in 2016 begonnen met de voorbereidingen op deze veiling, maar heeft door een reeks tegenvallers een reeks deadlines gemist. De tijdsdruk loopt op: de Europese Commissie verplicht dat alle lidstaten voor 30 juni 2020 de 700 MHz-band hebben uitgegeven. Brussel heeft al een formeel onderzoek geopend, omdat Nederland niet op tijd een gedetailleerd stappenplan gereed had.
De Veilingregeling wordt kort geconsulteerd, namelijk zes weken, voordat die definitief wordt gemaakt. Daarna komt een stappenplan, waarin het Agentschap Telecom de inschrijving opent en checkt welke deelnemers worden toegelaten tot de veiling, die dan eind mei moet beginnen. Dit gaat dan in een hoog tempo. Bij de Multibandveiling van 2012 zaten er 52 weken tussen het moment dat de veilingregeling definitief werd en de echte afloop: de ingangsdatum van de nieuwe vergunningen. Staatssecretaris Keijzer heeft eerder gezegd dat dit negen maanden ging kosten. Dat moet nu echter worden verkort naar een maand of drie.
Kans op nieuwe tegenvallers
In dat scenario zitten nog steeds enkele risico’s. Eén daarvan is de behandeling in het parlement. Bij de veilingen van 2010 en 2012 is daar zoals bekend veel tijd in gaan zitten. Keijzer heeft de Tweede Kamer daar ook al voor gewaarschuwd, maar het parlement bepaalt zijn planning. Een ander risico is dat marktpartijen naar de rechter stappen. En: eerder dit jaar bleek dat het ministerie van Financiën verwacht dat de opbrengst van de vergunningen (te) laag uitvalt.
Verder zijn er externe factoren die het voor de mogelijke deelnemers lastig te maken om te bepalen wat hun strategie in deze Multibandveiling is. De operators willen 700 MHz om 5G te lanceren, maar de 3,5 GHz band is waar het voor 5G werkelijk om draait. Over die volgende veiling is nog de nodige onzekerheid. Daarnaast speelt de discussie over de beveiliging van 5G. Als er beperkingen worden gesteld aan de keuze voor Chinese leveranciers, dan kan dat aanzienlijke gevolgen hebben voor de uitrol.
De Nota Mobiele Communicatie is niet gereed aan het eind van het eerste kwartaal, meldt staatssecretaris Keijzer van EZK aan de Tweede Kamer.
De nieuwe voorlopige planning is eind april. Als reden geeft EZK aan dat de ACM nog bezig is met haar advies over eventuele maatregelen in de veiling. De ACM is bezig om de concurrentieanalyse af te ronden en denkt die op korte termijn aan het ministerie te kunnen sturen. Zonder die bouwsteen kan de Nota Mobiele Communicatie niet worden afgerond.
Keijzer heeft vlak voor de Kerst aan de Tweede Kamer gemeld dat de planning op schema ligt voor de Multibandveiling aan het eind van 2019 of in het eerste kwartaal van 2020. De nota is daarin onmisbaar: hij legt de uitgangspunten vast voor de veiling met 700 MHz, 1,5 GHz en 2,0 GHz frequenties.
ACM: geen maatregelen nodig
De ACM heeft haar conceptanalyse in februari gepubliceerd en daarna geconsulteerd. In dat advies staat dat er geen speciale maatregelen nodig zijn voor de Multibandveiling, om te sturen op het aantal deelnemers. Het advies is alleen om een algemene cap aan te brengen, waardoor één aanbieder nooit meer dan de helft van de totale hoeveelheid spectrum kan hebben.
Wat opvalt aan het advies, is dat 5G eigenlijk buiten beschouwing wordt gelaten. De ACM redeneert dat de uitrol pas over enkele jaren op gang zal komen en dat er binnen de horizon van de analyse – 5 jaar – geen invloed is op de markt. 5G wordt afgebakend als een technologie voor bellen, sms en data op mobiele apparaten. Deze indeling dateert uit 2010 en is niet geactualiseerd. Daarmee blijven ook vragen onbeantwoord over “Internet of Everything” en de rol van convergentie tussen de drie mobiele netwerken en de twee vaste netwerken.
De ACM heeft de consultatie gesloten binnen een strakke planning, waarin marktpartijen een korter dan gebruikelijke termijn kregen om te reageren. Nu blijkt echter dat het meer tijd gaat kosten om de binnengekomen reacties te bestuderen.
5G-spectrum nog incompleet
Van de drie banden in de komende veiling wordt de 700-band als belangrijk beschouwd voor de ontwikkeling van 5G-diensten. De primaire band daarvoor is echter de 3,5 GHz-band. De Staat wil die afzonderlijk veilen, omdat het niet zeker is dat die beschikbaar komt.
Eerst moeten de inlichtingendiensten weg zijn uit Burum. De andere complicatie is dat de 3,5 GHz-band al in gebruik is, met vergunningen tot in 2022 of 2026. EZK hoopt wel nog dit jaar maar hoopt wel duidelijkheid te bieden over de beschikbaarheid..
De consultatie over een beleidsvoornemen is onlangs gesloten. Het bedrijfsleven heeft gepleit voor speciale maatregelen, waardoor grootverbruikers een betere onderhandelingspositie krijgen ten opzichte van de MNO’s. De resultaten daarvan worden nog verwerkt.
Parlementaire behandeling
De Tweede Kamer en de Eerste Kamer zullen de Nota Mobiele Communicatie en de veilingregeling behandelen. Het is nog niet te zeggen hoeveel tijd dat gaat kosten. Bij de veilingen van 2010 en 2012 heeft dat voor zeer veel vertraging gezorgd, maar Keijzer hoopt dat dat nu anders zal gaan. Op basis van de voorlopige planning kan worden geconcludeerd dat de veiling in het tweede kwartaal door het parlement moet worden geloodst.
Alleen dan blijft er nog tijd over om de veiling zelf in gang te zetten. Die veiling heeft een eigen aanloop, met een aantal gebruikelijke stappen, zoals bekendmaking en een inschrijftermijn. Het is in principe mogelijk om die termijnen te verkorten met een aantal gerichte maatregelen en een niet al te ingewikkelde veilingopzet. EZK heeft daarover advies gevraagd.
