Telefónica Duitsland heeft opgeroepen tot de ontwikkeling van een plan voor mobiele communicatie-infrastructuur op basis van drie belangrijke punten.
Netwerkexploitanten kunnen daarmee volgens Telefónica ten minste 99 procent van de bevolking en alle belangrijke verkeersroutes in 2021 voorzien van LTE-bereik en -diensten (4G). Voor 5G stelt de provider dat hetzelfde niveau in 2025 haalbaar is.
De drie voorwaarden volgens Telefonica Ten eerste moet het Federale Netwerkagentschap de vergunningen voor de zogenoemde long-range frequenties in de 700 MHz-, 800 MHz- en 900 MHz-banden die al op de markt zijn en die respectievelijk in 2025 en 2033 vervallen, tot 2040 verlengen om achtergebleven regio’s te kunnen voorzien. Ten tweede ondersteunt het bedrijf samenwerking tussen netwerkexploitanten, met name voor het gebruik van zogenaamde passieve infrastructuur zoals mobiele masten, de technische werking van deze faciliteiten en de verbinding van de sites met glasvezelkabels. Ten derde moet de overheid een subsidieprogramma opstarten zodat providers de financieel middelen krijgen om witte vlekken in de netwerkdekking aan te pakken. Een vergelijkbaar voorstel was ook al gedaan door de Federale Raad.
Minimaal drie partijen gaan op basis van twee veilingen snelle mobiele communicatie zoals 5G aanbieden aan bedrijven en consumenten.
Deze frequentieveilingen voor landelijke mobiele communicatie vinden eind 2019/begin 2020 en eind 2021/begin 2022 plaats.
Dat blijkt uit de Nota Mobiele Communicatie waarin staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) vandaag haar meerjarenbeleid heeft gepresenteerd. Nog altijd houdt de overheid vast aan eind 2019, begin 2020 voor de Multibandveiling (700, 1400 en 2100 MHz-frequenties). De tweede veiling is bedoeld voor het voor 5G onmisbaar geachte 3,5 GHz-spectrum.
Uitrol van landelijk dekkende 5G-netwerken zal dus pas in 2022 echt kunnen plaatsvinden.
De staatssecretaris neemt in haar beleid ook een advies aan het ministerie van EZK over om in de eerstvolgende veiling een dekkingsverplichting op te nemen. Deze bestaat uit zowel geografische eisen als een minimale mobiele datasnelheid. Door de invoering van minimale snelheidseisen in mobiele communicatienetten kan Nederland ook op het gebied van 5G een mondiale koploper blijven.
“Consumenten en bedrijven moeten ook in de toekomst altijd en overal toegang hebben tot de snelste draadloze communicatie. Onze samenleving is hiervan in toenemende mate afhankelijk. Mobiel internetten, elektronisch betalen, video’s kijken op een tablet en straks de betrouwbare aansturing van zelfrijdende auto’s en geavanceerde robotica: het is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Door de aankomende veilingen is er meer frequentieruimte beschikbaar voor de snellere en betrouwbare mobiele communicatie die hiervoor nodig is.”, aldus Keijzer.
Cap op totaal aantal vergunningen
Bij de veilingen worden maatregelen genomen om te zorgen dat deelnemende marktpartijen over maximaal 40 procent van het totaal aan beschikbare frequenties kunnen beschikken. Daarbij worden ook de huidige vergunningen van de aanbieders dus meegeteld. Dat betekent dat er minimaal drie aanbieders komen van openbare, snelle mobiele communicatie zoals 5G. Op die manier borgt het ministerie van EZK dat er voldoende concurrentie blijft op de telecommarkt wat volgens haar leidt tot kwaliteit, innovatie en redelijke prijzen voor consumenten.
Eind 2019/begin 2020 worden de zogenoemde 700, 1400 en 2100 MHz frequentiebanden geveild. Eind 2021/begin 2022 volgt de veiling van de 3,5 Gigahertz (GHz) band. Hierop blijft ook ruimte voor vergunningen voor lokale, bedrijfsspecifieke toepassingen. Steeds meer bedrijven willen zelf hun draadloze communicatie regelen. Denk hierbij aan geautomatiseerde containeroverslag, bagageafhandeling op een vliegveld of parkeerbeheer.
Geografische dekkingseis en minimum mobiele snelheden
Op 98 procent van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeente moet in de toekomst mobiele dekking zijn gerealiseerd. Binnen deze eis komen, conform een advies van PA Consulting afgelopen februari, normen voor de minimale snelheid op de uiterste randen van een mobiel netwerk. Als absolute minimumeis op die ‘slechtste punten’ worden mobiele snelheden van 8 Mbps in 2022 en 10 Mbps in 2026 ingevoerd. Op die manier kan iedereen, zonder vertraging overal gebruik maken van de nieuwste mobiele toepassingen.
Door deze eisen komt de mobiele internetsnelheid voor Nederlanders op gemiddeld meer dan 100 Mbps. De maximum snelheid dichter bij een netwerkantenne ligt dan zelfs nog eens 20 keer zo hoog (boven de 2 Gbps). De geadviseerde minimumeis is voor internationale begrippen uitzonderlijk hoog. Zo legt Duitsland een dekkingseis van 100 Mbps op nabij de antenne waardoor zowel de maximale als gemiddelde snelheid lager is. Ook garandeert dit geen minimum snelheid op het slechtste punt van een netwerk.
Mobiele netwerken en economische veiligheid
Later dit jaar, voorafgaand aan de consultatie van de veilingregeling van de 700/1400/2100 MHz frequentiebanden geeft het kabinet meer duidelijkheid over de oplossing voor het satellietcommunicatie interceptiestation in Burum. Boven de denkbeeldige lijn Amsterdam – Zwolle is de 3,5 GHz band nu nog in gebruik voor het satellietcommunicatie interceptiestation van de inlichtingendiensten in Burum. Hoewel deze band pas eind 2021/begin 2022 wordt geveild, is het noodzakelijk om al voor de eerste veiling duidelijkheid te creëren voor marktpartijen over de beschikbaarheid van deze band.
Daarnaast levert de Taskforce Economische Veiligheid binnenkort haar rapport aan het kabinet. Op basis daarvan neemt het kabinet eventuele maatregelen en informeert hierover de Tweede Kamer. Het gaat hierbij om overkoepelend beleid om onze maatschappij en economie, waaronder toekomstige 5G-netwerken, te beschermen tegen dreigingen als spionage.
Harmonisatie van lokaal beleid is bittere noodzaak om er voor te zorgen dat de aanleg van alle vaste en mobiele infrastructuur voor 5G-netwerken zonder al te veel problemen kan plaatsvinden. Alleen zo kan Nederland ook zijn koppositie op digitaal gebied in Europa en wereldwijd handhaven.
Reden voor een reeks partijen – zoals operators KPN, VodafoneZiggo en netwerkleveranciers Ericsson en Huawei – om zich in het ‘Handvest 5G’ vast te leggen op intensieve samenwerking die een soepele uitrol van 5G in Nederland moet garanderen. Initiatiefnemer Eurofiber (zakelijke glasvezelinfrastructuur) overhandigde het handvest donderdagavond tijdens de Conferentie Nederland Digitaal aan staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Met het Handvest 5G willen telecompartijen, bedrijfsleven, belangenorganisaties, kennisinstellingen, lokale en nationale overheden de toezegging onderstrepen met elkaar aan het werk te gaan om de koppositie die Nederland inneemt in de digitale samenleving te behouden.
De betrokken partijen hebben de dilemma’s in de uitrol van 5G op een rij gezet en naar eigen zeggen de eerste constructieve stappen richting verdere samenwerking al gezet. Ook de uitgangspunten zijn helder en dat is, zo stelde Eurofiber-CEO Alex Goldblum, meteen de kern van het Handvest 5G: het commitment dat alle partijen deze uitgangspunten onderschrijven en met elkaar verder aan het werk gaan.
Samen anticiperen
Samen anticiperen op de hoge eisen die de technologische ontwikkeling van 5G – in bredere zin hoogwaardige digitale connectiviteit – stelt, is een van de meest vitale zaken voor de toekomst en zal grote invloed hebben op zowel burgers, bedrijven als overheden, aldus het handvest.
Harmonisatie lokaal beleid
In het handvest spreken partijen onder meer de intentie uit te komen tot verdere harmonisering van lokaal beleid. Zij verwachten dat 5G hierdoor sneller kan worden uitgerold en overlast voor inwoners en administratieve lasten voor de gemeenten kunnen worden beperkt. De combinatie van licenties en infrastructuur betekent dat 5G een miljardeninvestering is. Daarnaast, zo wordt benadrukt, moet er ook voldoende spectrum beschikbaar komen. Dat moet in 2019/2020 gebeuren via de Multibandveiling en waarschijnlijk in 2021 via het veilen van het vrij te maken 3,5 GHz-spectrum.
Meer antennes, meer glasvezel
Maar er zijn ook substantieel meer antennes en glasvezelverbindingen nodig, stelt mede-opsteller van het handvest NLconnect. ‘Op basis van de gestelde industrie-eisen gaat het op de langere termijn om duizenden nieuwe antenne opstelpunten, met minstens zoveel glasvezelverbindingen. Harmonisering van lokaal beleid is dan noodzaak.’
Dat laatste is zeker op het gebied van antenne noodzakelijk, nu de Rijksoverheid via de Omgevingswet het antennebeleid wil decentraliseren – waarschijnlijk vanaf 2021. De meeste gemeenten bleken vorig jaar nog geen antennebeleid te hebben. Bovendien zou er te weinig aandacht zijn voor de aanleg van glasvezel, zo bleek in februari uit een rapport van branchevereniging FCA (Fiber Carrier Association).
Aan het Handvest 5G werkten mee: Alliander; BenCom; Brainport Eindhoven; Eurofiber; Economic Board Groningen; Ericsson Nederland; Gemeente Den Haag; Gemeente Eindhoven; Huawei, KPN; Ministerie van Economische zaken & Klimaat; Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat; Nederland ICT; Netbeheer Nederland; NLconnect; Nokia; Spie; T-Mobile; Tele2; TNO; VNG; VodafoneZiggo; VolkerWessels Telecom.
Nederlandse mobiele operators zijn terughoudend waar het gaat om samenwerking bij de uitrol van 5G-netwerken.
Dat geven diverse woordvoerders aan in reactie op vragen van het Financieele Dagblad. Enkele telecomanalisten geven aan dat het logisch zou zijn om in navolging van enkele buitenlandse operators ook in Nederland te komen tot meer samenwerking om de zeer hoge investeringskosten voor 5G-netwerken te beperken.
Het FD schrijft over miljarden verslindende projecten voor 5G die operators ertoe zouden brengen om vergaander samen te werken bij de uitrol van de nieuwe technologie. Volgens brancheorganisatie GSMA gaat dit in Europa alleen al tussen de EUR 300 en 500 miljard kosten.
Daarbij gaat het zowel om de licentiekosten voor mobiele frequenties – zo is er in Italië bijna EUR 7 miljard betaald voor licenties – als de investeringen in infrastructuur en actieve apparatuur. Het beperktere bereik van vooral de hogere voor 5G bestemde frequentiebanden (zoals 3,5 GHz) zou betekenen dat er veel meer antennemasten en basisstations nodig zijn om eenzelfde bereik en dekking te realiseren als bij 4G.
Onlangs tekenden Vodafone Italia en Telecom italia (TIM) dan ook een memorandum van overeenstemming om de kosten van de uitrol van nieuwe 5G-infrastructuur in heel Italië te delen. Daarbij gaat om om het delen van zowel de passieve infrastructuur zoals antennemasten, als de actieve netwerkapparatuur. Vodafone zou open staan voor meer van dergelijke overeenkomsten, zo citeert het FD Vodafone-CEO Nick Read. ook Andere operators in landen zoals Rusland en Nieuw-Zeeland zouden signalen afgeven dat ze bereid zijn tot dergelijke deals om kosten te beperken.
Geen animo in Nederland
Hoewel Nederlandse operators af en toe al samenwerken bij het aanleggen van een mobiel netwerk – zoals op Schiphol, op Amsterdam en Utrecht CS, de Amsterdam ArenA en in tunnels bij Maastricht en Delft – lijkt er geen animo voor vergaande samenwerking voor 5G-netwerken.
Een woordvoerder van KPN noemt dat een goede oplossing voor plekken waar het netwerk extreme pieken van dataverkeer moet kunnen opvangen, of waar de ruimte beperkt is – zoals stations, stadions of tunnels. Verder wil KPN vasthouden aan een eigen 5G-netwerk. “Een hoogwaardig netwerk is de basis van ons bedrijf en een belangrijke voorwaarde voor klanten om te kiezen voor KPN.”
T-Mobile, dat op korte termijn gaat fuseren met Tele2 Nederland – reageert vergelijkbaar. “Onze concurrenten hebben behalve een mobiel ook een vast netwerk. Wij moeten het in de concurrentiestrijd vooral hebben van ons eigen mobiele netwerk. In de buitengebieden, waar weinig gebruikers zijn, vindt T-Mobile samenwerking overigens wel een optie. “Dat zou je dan samen met de overheid moeten organiseren.”
VodafoneZiggo laat weten dat het meer netwerkdelen momenteel niet aan de orde vindt.
Analisten bepleiten samenwerking
Diverse analisten kijken hier anders tegenaan. “Ik denk dat het onhoudbaar is om weer drie netwerken naast elkaar te bouwen”, meent Remko de Bruijn (A.T. Kearney). “Financieel gezien moeten de telecombedrijven bijna wel meer gaan samenwerken.” Bovendien is dit volgens De Bruijn ook een maatschappelijke kwestie. alle antennes vervuilen het straatbeeld nu al en met 5G zal dit aantal nog sterk toenemen. “De operators zullen zich ook meer onderscheiden op de diensten die ze zullen bieden over een 5G-netwerk.”
Frank Dekker (pensioenfonds APG) wijst erop dat andere grote infrastructuren zoals vliegvelden of treinsporen ook niet meermaals worden aangelegd. “Je gaat ook geen drie snelwegen op elkaar leggen. Echt efficiënt en logisch is het allemaal niet.”
VodafoneZiggo beleefde in Q4 2018 zijn beste kwartaal sinds het ontstaan van de joint venture.
De omzet stabiliseert en het resultaat groeit. Convergentie (FMC) is een speerpunt in de strategie en een belangrijke motor. Dat blijkt uit de toelichting van CFO Ritchy Drost aan Telecompaper.
VodafoneZiggo bracht in Q4 de omzetdaling terug tot 0,4 procent, terwijl het bedrijfsresultaat met 6,5 procent steeg. Voor 2019 rekent men op een groei van het bedrijfsresultaat van 1 tot 3 procent en uitkeringen aan de beide aandeelhouders van EUR 400-600 miljoen.
Groei door positionering en convergentie
Een van de meest opvallende elementen in het Q4-rapport was het grote aantal postpaid net additions van 50.600, overigens vrijwel gelijk aan de groei in Q3 (50.700). Drost benadrukt dat dit mede het gevolg is van de positionering van het aanbod, waarbij het uitdrukkelijk de ‘onderkant’ van de markt vermijdt.
Ten aanzien van de groei valt op dat er 14.000 kleinzakelijke klanten bijkwamen. Een negatieve impact was er van de FMC-voordelen (een deel van de korting wordt toegewezen aan Consumer Cable), van de verschuiving naar SIM-only (minder handsetverkopen in Consumer Mobile overige) en prijsdruk in zakelijk mobiel (Business Mobile diensten).
Als FMC een groeimotor is, dan ligt de vraag voor de hand: wanneer treedt hierin verzadiging op? Immers, 70 procent van de postpaidbasis van Vodafone heeft al breedband van Ziggo. Drost maakt zich hierover geen zorgen. Ten eerste betreft deze 70 procent het Vodafone-merk; een uitbreiding van de FMC-voordelen (5 euro per maand, dubbele mobiele data, een extra zenderpakket) naar het hollandsenieuwe-merk kan niet uitgesloten worden en zou meer ruimte voor groei geven. Daarnaast staat het aantal breedbandklanten met postpaid nog maar op 32 procent. En ten derde kan het aantal SIM’s per huishouden, nu 1,5, verder omhoog.
Uitkering 2019 stabiel, mogelijk verkoop masten
Een opvallende verklaring in het Q4-rapport betreft de eventuele verkoop van de ’tower portfolio’. Desgevraagd kan Drost hierover nog niets melden omdat het initiatief zich in een zeer vroeg stadium bevindt (“We intend to explore …”). Ook over de timing van een eventuele deal kan niets gezegd worden. Overigens moet bedacht worden dat niet alle opstelpunten in eigendom zijn en dat sommige gedeeld worden met concurrenten.
Ritchy Drost benadrukt dat er geen financiële noodzaak is tot verkoop van de masten. VodafoneZiggo is een gezond bedrijf met een positieve cash flow. Ten aanzien van dat laatste is de uitkering aan de beide aandeelhouders voor 2019 begroot op EUR 400-600 miljoen. Dat is lager dan de EUR 701 miljoen van 2018, maar daarin zat een bijdrage uit vendor financing van 250 miljoen. Op een vergelijkbare basis is de uitkering dan ook naar verwachting stabiel.
Vodafone Italia en TIM (Telecom Italia) hebben een memorandum van overeenstemming ondertekend om de kosten van de uitrol van nieuwe 5G-infrastructuur in heel Italië te delen, waarmee recente rapporten worden bevestigd.
Onder de voorwaarden van het zogenaamde Active Sharing Project hebben de operatoren toegezegd om de technische en commerciële haalbaarheid te evalueren van het gezamenlijk inzetten van actieve 5G-apparatuur in het hele land en het delen van hun bestaande 4G-netwerken om 5G actief delen van netwerken te ondersteunen. Ze hebben ook beloofd om mee te werken aan de upgrade van hun respectieve glasvezeltransmissienetwerken voor mobiele backhaul en hun bestaande Passieve Sharing-overeenkomst, van ongeveer 10.000 locaties vandaag (ongeveer 45 procent van hun gecombineerde passieve torens), uit te breiden tot een landelijke overeenkomst.
Daarnaast zeiden TIM en Vodafone dat ze van plan zijn om hun 22.000 torens in Italië te combineren tot een enkele entiteit, waarbij mogelijk de toreninfrastructuur van Vodafone wordt samengevoegd met die van Infrastructure Wireless Italiane (Inwit), de torengroep die voor 60 procent eigendom is van Telecom Italia. Die potentiële combinatie zou “gestructureerd zijn op een manier die waarde toevoegt aan alle betrokken partijen” en zou, waar mogelijk, actieve netwerkapparatuur die momenteel wordt gehost op torens van derden, willen verplaatsen naar de infrastructuur van het nieuwe bedrijf.
De partners voegden daaraan toe dat het idee zou zijn om beide partijen met gelijke aandelen en bestuursrechten in Inwit te laten, om ervoor te zorgen dat er geen verplichting is om een bod uit te brengen op de resterende aandelen van de torenunit. Ze zeiden dat het hele initiatief bedoeld is om gezonde concurrentie in de sector te bevorderen en een open omgeving voor 5G-ontwikkeling te faciliteren.
In het kader van de ondertekende exclusiviteitsovereenkomst, hebben TIM en Vodafone gezegd dat het doel is om in 2019 een of meer van de geplande initiatieven af te ronden.
Deloitte voorspelt in haar jaarlijkse Technology, Media and Telecommunications rapport voor 2019 dat aan het eind van dit jaar 25 operators in de wereld een actief 5G-netwerk zullen hebben. In 2020 komen er volgens Deloitte nog eens 26 operators bij. Volgens Deloitte deden 72 operators testen met 5G in 2018.
Sinds begin dit jaar introduceren smartphone fabrikanten ook de eerste smartphones met 5G-ondersteuning. De eerste smartphones met 5G-ondersteuning verschijnen vanaf het tweede kwartaal op de markt. Deloitte verwacht dat dit jaar 20 smartphone-merken met 5G-smartphones zullen gaan komen.
De uitrol van 5G-netwerken in de Benelux laat nog op zich wachten. In zowel Nederland als België zal de veiling van frequenties voor 5G-netwerken vermoedelijk pas in 2020 plaatsvinden. België was van plan de frequenties voor het eind van dit jaar te veilen, maar dat heeft flinke vertraging opgelopen.
De aandelenkoers van KPN is in korte tijd met 7 procent gestegen nadat er geruchten ontstonden met betrekking tot een eventuele overname van het Nederlandse telecombedrijf. De Canadese vermogensbeheerder Brookfield Asset Management zou volgens Bloomberg pensioenfondsen gepolst hebben over een eventueel bod. In eerste instantie steeg de beurskoers met 10 procent, waarna dit terugging tot 7 procent.
Er zou nog geen toenadering zijn geweest tussen Brookfield en KPN en ook is er nog geen sprake van een eerste bod. Canada’s grootste alternatieve vermogensbeheerder houdt verkennende gesprekken met Nederlandse pensioenfondsen over samenwerking bij een mogelijk bod op KPN, zo schrijft Bloomberg op basis van bronnen die niet bekend gemaakt willen worden.
KPN heeft gisteren, 30 januari, zijn kwartaal- en jaarcijfers over 2018 bekend gemaakt. Het behaalde over het vierde kwartaal 1,1 procent minder omzet als gevolg van dalende inkomsten uit traditionele diensten en mobiel. Groei was er in gebundelde consumentendiensten en Professional Services op de zakelijke markt. Het bedrijfsresultaat steeg met 1,1 procent als gevolg van kostenbesparingen.
Op de AEX wordt KPN op ongeveer EUR 10,5 miljard gewaardeerd.
De eerste reactie van KPN-woordvoering: “Wij gaan niet in op geruchten.”
Brookfield
Brookfield is wereldwijd actief in telecominvesteringen met onder andere belangen in het Franse TDF, Oi in Brazilië en de onlangs afgesloten overname van data centers van AT&T in de VS. Onder Brookfield zal het overgenomen deel van AT&T colocatiediensten blijven leveren aan klanten in 18 Internet Data Centres (IDC’s) in de VS en 13 buiten de VS. De datacenteractiviteiten bedienen meer dan 1.000 bedrijven in de technologie-, financiële, industriële, mediadetailhandel en andere sectoren wereldwijd. Brookfield heeft hiervoor USD 1,1 miljard betaald.
De investeringsmaatschappij heeft naar eigen zeggen ruim USD 330 miljard in portefeuille.
KPN wordt lokale speler
KPN en overnamegeruchten zijn geen vreemden voor elkaar. Onder meer nadat de operator zich onder leiding van Eelco Blok terugtrok uit het buitenland met de verkoop van mobiele dochters E-Plus (2013) aan het Spaanse Telefonica en het Belgische Base (2016) aan Telenet (zelf weer een dochter van Liberty Global).
KPN werd zo een lokale speler met veel geld in kas. De operator kreeg in 2013 EUR 5 miljard in contanten voor de verkoop van de Duitse mobiele dochter E-Plus aan Telefónica, evenals een belang van 20,5 procent in het nieuw gevormde Telefónica Deutschland. De verkoop van Base leverde EUR 1,2 miljard op.
Sinds de verkoop van zijn internationale activiteiten heeft KPN op de Nederlandse markt slechts een beperkt aantal overnames gedaan, voornamelijk om zijn positie op de zakelijke telecom en ICT-markt te vergroten. Onder de nieuwe CEO Maxim lijkt KPN de strategie van kleinere aankopen in Nederland voort te zetten.
Overnamepoging America Movil
In 2013 werd het serieus voor KPN. Toen nam het Mexicaanse conglomeraat America Móvil een belang in het voormalige staatsbedrijf met als doel een meerderheid in de operator. De grootaandeelhouder liet ook enkele eigen mensen in de raad van Commissarissen benoemen.
KPN zag het als een vijandige overname en liet een aan KPN gelieerde stichting een beschermingsconstructie activeren met de uitgifte van preferente aandelen. AMX liet de overnameplannen in oktober 2013 varen, toen duidelijk werd dat een overname niet mogelijk was. Inmiddels bezit het bedrijf nog ruim 16 procent van de aandelen KPN. KPN beschikt nog steeds over de beschermingsconstructie.
Wet tegen buitenlandse overnames
In de Tweede Kamer klonk al direct na de overnamedreiging de roep om maatregelen. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) liet in april 2018 weten dat het werkt aan een wetsvoorstel tegen buitenlandse overnames in de telecom- en ICT-sector. Het was een directe reactie op het bod van America Móvil op KPN.
Het Wetsvoorstel Ongewenste zeggenschap telecommunicatie moest eerst ter advisering naar de Raad van State. Het kabinet verwachtte de wet na de zomer van 2018 in te dienen voor behandeling in de Tweede Kamer. Er is momenteel nog geen verdere ontwikkeling bekend op dit gebied.
Vooraf melden bij EZK
Partijen die Nederlandse telecomvoorzieningen willen overnemen, moeten dit vooraf melden aan het ministerie. Dit is een vorm van actieve goedkeuring van belangrijke overnames die ook in het Regeerakkoord is afgesproken. Het gaat hierbij om het verkrijgen van invloed op bedrijven van vitaal belang zoals aanbieders van telefonie, internet of datacenters. Het kabinet noemt ook PostNL en wil de wetgeving voor de posterijen en de Universele Dienst aanpassen.
In Europa is wettelijk vastgelegd dat ingrijpen bij overnames door de overheid alleen toegestaan is bij redenen van dwingend algemeen belang, bijvoorbeeld als de nationale veiligheid of openbare orde in het geding is. Het kabinet onderzoekt op dit moment of de bescherming van allerlei vitale sectoren voldoende is. Deze analyse vanuit het ministerie van J&V is dit jaar gereed.
De ACM heeft een paper gepubliceerd over 5G, de nieuwe generatie mobiele netwerken.
Dit paper gaat over regulering en de rol van de toezichthouder bij 5G. Over dat thema gaat de ACM in gesprek met betrokken partijen. Daarvoor wordt in februari een workshop met het thema ‘5G en toezicht’ georganiseerd.
De ACM zet in haar paper uiteen hoe de ontwikkeling van 5G raakt aan haar taken. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de technologische mogelijkheden van 5G, de daaraan gekoppelde nieuwe diensten en wat de gevolgen daarvan zijn voor zowel de markt, als de consument en de toezichthouder.
Helpen bij keuzes inzake 5G
Aan bod komen zaken als netneutraliteit, mededingen, nummeruitgifte, het delen van mobiele infrastructuur en het 5G-spectrum. De ACM wil marktpartijen helpen bij keuzes rond de uitrol van het 5G-netwerk binnen de kaders van haar toezicht. In het bijzonder met betrekking tot de volgende onderwerpen en deelgebieden:
Mededinging: 5G kan leiden tot nieuwe vormen van connectiviteit en dat heeft gevolgen voor de rolverdeling tussen partijen in de markt. Daarnaast zullen mogelijk nieuwe spelers en markten ontstaan. Op basis van het mededingingsrecht zal de ACM er op toezien dat er sprake is van eerlijke concurrentie.
Delen van mobiele infrastructuur: Het delen van mobiele infrastructuur kan een manier zijn voor mobiele aanbieders om kosten te besparen of snel een netwerk uit te rollen. Deze voordelen van het delen van infrastructuur worden ook in de European Electronic Communications Code beschreven. Een keerzijde is dat de innovatie en concurrentie tussen mobiele aanbieders kan worden beperkt.
Netneutraliteit: 5G omvat technologieën die de mogelijkheden voor servicedifferentiatie in het netwerk vergroten, zoals network slicing, 5QI en Mobile Edge Computing. Dit leidt in de telecomsector tot vragen over hoe deze technologieën zich verhouden tot de Europese Netneutraliteitsverordening. Die schrijft voor dat in principe al het verkeer binnen het netwerk technisch gelijk dient te worden behandeld. De ACM is op dit moment van oordeel dat de Netneutraliteitsverordening veel ruimte biedt voor de implementatie van 5G technologieën, zoals network slicing, 5QI en Mobile Edge Computing.
Spectrum: Een belangrijke factor bij de totstandkoming van 5G in Nederland is het beschikbaar komen van de frequentiebanden die in Europa het eerst voor 5G worden gebruikt. De ACM ziet de verdeling van frequentiespectrum als een belangrijk beleidsinstrument waarmee invloed kan worden uitgeoefend op de concurrentie in de markt.
Nummeruitgifte: De ACM geeft op basis van de nummerplannen van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat nummers uit en houdt toezicht op het gebruik hiervan. De komst van 5G kan leiden tot een toenemende vraag naar mobiele nummers (06), nummers voor geautomatiseerde toepassingen (097) en mobiele netwerkcodes (MNC’s).
De consument: 5G kan gevolgen hebben voor consumenten. Zo wordt het aanbod aan mobiele abonnementen mogelijk ingewikkelder als 5G-diensten hiervan onderdeel gaat worden. De ACM hecht er belang aan om een soepele overgang naar 5G te ondersteunen en zal dit onder meer doen via de gebruikelijke kanalen zoals ConsuWijzer.
Workshop 5G en toezicht
In februari 2019 organiseert de ACM een workshop met als thema ‘5G en toezicht’. Tijdens de workshop wil de ACM in gesprek gaan met onder meer telecomaanbieders, leveranciers van telecommunicatieapparatuur, consumentenorganisaties en vertegenwoordigers van het Ministerie van EZK en het Agentschap Telecom. De ACM gebruikt de input die zij verkrijgt tijdens de workshop voor het ontwikkelen van leidraden (’guidance’) over de toepassing van regelgeving bij 5G voor bedrijven in de telecomsector. Meer informatie over de workshop volgt begin 2019.
BEREC, het samenwerkingsverband van de Europese telecomtoezichthouders, ziet binnen de kaders van netneutraliteit ruimte voor innovatie en voor de toepassing van technieken rond 5G. Dat schrijft BEREC in een opinie, waaraan de Autoriteit Consument & Markt (ACM) een belangrijke bijdrage leverde.
De Europese Commissie heeft, op grond van de EU-concentratieverordening, groen licht gegeven voor de plannen van T-Mobile NL om Tele 2 NL over te nemen. De Commissie is tot de bevinding gekomen dat deze concentratie geen mededingingsbezwaren oplevert in de Europese Economische Ruimte (EER) (of een wezenlijk deel daarvan).
Margrethe Vestager, commissaris voor mededingingsbeleid: “Toegang tot betaalbare en kwalitatieve mobiele telecomdiensten is onmisbaar in een moderne samenleving. Na een grondige analyse van de specifieke rol van T-Mobile NL en het kleinere Tele2 NL op de Nederlandse retail mobiele markt, is uit ons onderzoek gebleken dat met de geplande overname de tarieven of de kwaliteit van mobiele diensten niet ingrijpend zou veranderen voor Nederlandse klanten.”
Het besluit van vandaag komt er na een grondig onderzoek van de overnameplannen van T-Mobile NL voor Tele2 NL. Met de voorgenomen transactie zou (Deutsche Telekom-dochter) T-Mobile NL samengaan met (Tele 2-dochter) Tele2 NL. Daarmee zouden de nummer drie en vier op de Nederlandse retail mobiele telecommarkt samengaan. De fusieonderneming zou de nummer drie blijven op de Nederlandse markt – na KPN en VodafoneZiggo.
De Nederlandse mobiele markt
Uit het onderzoek van de Commissie blijkt dat de Nederlandse mobiele markt concurrerend is, met mobiele tarieven die tot de laagste in de EU behoren en netwerken van hoge kwaliteit. Momenteel zijn er vier mobiele netwerkexploitanten in Nederland: KPN, VodafoneZiggo, T-Mobile NL en Tele2 NL.
Naast deze vier mobiele netwerkexploitanten is er ook een aantal mobiele virtuele netwerkexploitanten (MVNO’s) op de Nederlandse retail mobiele markt actief, zoals Simpel en Youfone. Deze MVNO’s hebben zelf geen een eigen netwerk om hun mobiele diensten aan Nederlandse consumenten te leveren. In plaats daarvan hebben zij overeenkomsten gesloten met mobiele netwerkexploitanten waardoor zij tegen wholesaletarieven toegang krijgen tot de netwerkinfrastructuur van die exploitanten.
Het onderzoek van de Commissie
T-Mobile NL en Tele2 NL leveren beiden vooral retail mobiele telecomdiensten in Nederland. De Commissie was een grondig onderzoek begonnen om de volgende punten na te gaan:
De vermindering van het aantal spelers en de beperkte prikkels voor de fusieonderneming om daadwerkelijk te concurreren met de resterende exploitanten kan leiden tot hogere tarieven en minder investeringen in mobiele telecomnetwerken.
Door de transactie kan de concurrentiedruk afnemen en het risico toenemen dat exploitanten hun concurrentiegedrag gaan coördineren om bijvoorbeeld de tarieven op de retailmarkten op te trekken.
Toekomstige en bestaande mobiele virtuele netwerkexploitanten kunnen het moeilijker krijgen om voordelige wholesale toegangsvoorwaarden te krijgen van mobiele netwerkexploitanten.
De Commissie heeft een breed onderzoek gevoerd en heeft feedback gekregen van marktpartijen in de Nederlandse telecomsector en van andere stakeholders. Allereerst is uit het onderzoek gebleken dat de kans klein was dat tarieven fors zouden stijgen als gevolg van de voorgenomen concentratie. Dit komt door de beperkte gecombineerde marktpositie (rond 25% marktaandeel) en de betrekkelijke aangroei waarvoor Tele2 NL zorgt (rond 5%). Daarnaast is er onzekerheid over de rol van Tele2 NL als een belangrijke concurrentiefactor op de Nederlandse markt. In de tweede plaats concludeerde de Commissie dat door de transactie niet het risico zou toenemen op gecoördineerd optreden van mobiele netwerkexploitanten. De reden daarvoor is met name dat de twee overige mobiele netwerkexploitanten, KPN en VodafoneZiggo, andere strategieën en andere prikkels hebben. Deze zijn grotendeels gebaseerd op cross-selling van mobiele diensten aan hun klanten die vaste diensten afnemen (d.w.z. de verkoop van “pakketten” telecomdiensten). In de derde plaats is uit het onderzoek gebleken dat eventuele veranderingen in de voorwaarden voor virtuele mobiele netwerkexploitanten als gevolg van de voorgenomen concentratie geen zware impact zouden hebben op de mate van concurrentie op de Nederlandse telecommarkt.
In het licht van dit alles was de conclusie van het onderzoek van de Commissie dat het weinig waarschijnlijk was dat de voorgenomen transactie een impact zou hebben op het niveau van de dienstverlening of op de tarieven die Nederlandse mobiele telecomklanten betalen. Daarom oordeelde de Commissie dat deze transactie geen mededingingsbezwaren zou opleveren in de Europese Economische Ruimte (EER) (of een wezenlijk deel daarvan). Zij heeft dan ook zonder verdere voorwaarden toestemming gegeven voor deze transactie.
De Commissie heeft bij de beoordeling van de voorgenomen transactie nauw samengewerkt met de Nederlandse mededingingsautoriteit.
Ondernemingen en producten T-Mobile NL levert telecomdiensten aan particuliere en zakelijke klanten in Nederland. De onderneming is eigenaar van een mobiel netwerk met landelijke dekking. Via dat netwerk biedt zij 2G, 3G, 4G en NarrowBand-Internet of Things (NB-IoT) mobiele communicatiediensten aan. Zij biedt ook retail vaste diensten aan, zoals breedbandinternet, televisie- en vastetelefoniediensten op basis van wholesale toegangsdiensten. Tele 2 NL is een telecombedrijf dat in Nederland een 4G-only mobiel netwerk opereert, en spraak-, data- en berichtendiensten aanbiedt, en daarnaast ook vaste breedbanddiensten. Tele2 NL levert diensten aan zakelijke en residentiële klanten en, in beperkte mate, aan andere telecomexploitanten.
