Mobiele netwerkoperators introduceren 5G in Nederland. Dat kan alleen als er voldoende ruimte is om antennes te plaatsen. Aedes krijgt regelmatig vragen van leden over antenne-installaties op woongebouwen. Er is nu een folder beschikbaar die ingaat op de veiligheid van bewoners, de voordelen van 5G en de gevolgen voor gebouwen van woningcorporaties.
Woningcorporaties spelen een belangrijke rol bij de aanleg van nieuwe digitale netwerken voor zowel vaste als mobiele telecommunicatie. Woningcomplexen zijn door hun hoogte namelijk bij uitstek geschikt als opstelpunt voor antennes. Ongeveer 20 procent van de antenne-installaties in ons land staat op een dak van een woningbouwcorporatie.
Aedes onderschrijft het belang van goed en snel mobiel verkeer en ziet dan ook een rol voor woningcorporaties bij het beschikbaar stellen van opstelpunten. Uiteraard moet plaatsing van antennes zorgvuldig gebeuren. Mobiele netwerkoperators hebben het Antenneconvenant ondertekend. Hierin staan uniforme landelijke afspraken over plaatsing van antennes, de veiligheidsnormen en de wijze waarop bewoners van woongebouwen worden betrokken bij plaatsing van een antenne-installatie.
Aedes heeft Monet verzocht een folder te ontwikkelen over 5G en woningcorporaties. Monet is het samenwerkingsverband van KPN, T-Mobile en VodafoneZiggo en stemt al sinds jaar en dag de plaatsing van antennes af met gemeenten. Daarnaast geeft Monet voorlichting over de plaatsing van antennes.
Nederlandse telecomproviders wachten met investeringen in LTE tot na de veiling van de frequenties in oktober.
Die verwachting spreekt Ericsson uit. T-Mobile zegt nog met 3G vooruit te kunnen. Long Term Evolution (LTE, ook wel bekend als 4G) is een techniek voor de volgende generatie mobiele netwerken. Het moet veel snellere verbindingen leveren dan de huidige 3G-verbindingen kunnen. Vooral in de verenigde staten is LTE al veel in gebruik. Europa blijft nog altijd achter met de implementatie van de techniek. De reden daarachter moet vooral worden gezocht in de veilingen van de benodigde frequenties. In veel Europese landen heeft die veiling nog niet plaatsgevonden. De veiling van die 800MHz-band in Nederland vindt plaats in oktober. Dan kunnen providers proberen de frequenties te bemachtigen die ze nodig hebben om een landelijk dekkende LTE-netwerk uit te kunnen rollen. Volgens Ericsson Nederland wachten de Nederlandse providers af hoe de veiling verloopt, voordat ze grote investeringen doen. Webwereld sprak met Ericsson tijdens het Mobile World Congres, dat afgelopen week plaatvond in Barcelona.
Veiling in oktober:
Nederlandse telco’s investeren nog niet in LTE-netwerken, omdat ze afwachten hoe de veiling van de 800 MHz-frequentie in oktober verloopt. Volgens leverancier van netwerkapparatuur Ericsson zullen providers eerst willen zien hoeveel spectrum ze kunnen krijgen. “Het liefst zullen ze twee keer 10 MHz willen bemachtigen, omdat het daarmee makkelijker en goedkoper is een dekkend netwerk op te zetten.” Als providers bijvoorbeeld 2 keer vijf megahertz te pakken weten te krijgen is het mogelijk een dekkend netwerk te bouwen, maar dan zijn er meer palen nodig. “Bij veilingen in andere landen hebben we dan ook gezien dat providers steeds geboden hebben op twee keer 10 MHz. Daarom verwachten we dat dit ook in Nederland zal gebeuren”, zegt Ericsson. Om de concurrentie te bevorderen zijn twee blokken van 10 MHz gereserveerd voor nieuwkomers. Daardoor bestaat een reële kans dat een van de drie grote providers zonder 800 MHz-frequenties komt te zitten. De kans is dan ook groot dat die provider zal moeten samenwerken met een nieuwkomer.
900- en 1800-spectrum onder de hamer:
Een concrete datum voor de veiling in oktober is er nog niet, maar het zal wel rond die tijd moeten gebeuren, zegt Manager Strategy & Regulatory Affairs Patrick Blankers. “In februari lopen de licenties voor de 900- en 1800-frequenties af, die worden geveild op hetzelfde moment als de 800 MHz-frequenties.” “De providers zullen hun huidige posities willen behouden. Op het moment dat ze andere frequenties in handen krijgen moeten telefoonmasten worden omgebouwd, daar is tijd voor nodig.” Om de providers zich voldoende te kunnen laten voorbereiden zal de veiling dus wel in oktober plaats moeten vinden.
2,6 GHz nog weinig gebruikt:
De veiling van de 2,6 gigahertz frequenties in april 2010 heeft nog niet geleid tot een dekkend netwerk in dat spectrum. De reden daarvoor is deels natuurkundig. Omdat het bereik binnen die frequenties veel lager is, zijn meer masten nodig om het netwerk dekkend te krijgen. De voorwaarden die verbonden waren aan de veiling van de 2,6 GHz-frequenties verplichten telco’s wel een netwerk uit te rollen over een beperkt gebied. “Afhankelijk van het spectrum dat ze bij die veiling hebben bemachtigd, moeten ze dekking realiseren op een aantal vierkante kilometers”, weet managing director Pim den Uyl van Ericsson Nederland. In mei dit jaar zou er volgens Den Uyl ongeveer 80 vierkante kilometer aan dekking moeten zijn. Providers zijn daar wel mee bezig, zo rollen SURFnet en KPN dit jaar jaar een LTE-netwerk uit op het Utrecht Science Park. Tientallen studenten zullen in het proefproject worden voorzien van mobiele apparaten die 4G ondersteunen. In december is KPN begonnen met de installatie van de zendmasten op de campus, waar de Universiteit Utrecht, Hogescool Utrecht en Universitair Medicsche Centrum Utrecht gevestigd zijn.
‘We kunnen nog vooruit met 3G’
Een rondgang van Webwereld langs de drie grote providers levert weinig antwoorden op. Vodafone en T-Mobile willen niets kwijt over de aanstaande veiling. T-Mobile laat bij monde van woordvoerder Michael Vos weten daar niets over te kunnen zeggen. “Over de frequentieveiling kan en mag ik niets zeggen”, zegt Vos. Hij voegt er wel aan toe dat het bedrijf verwacht voorlopig vooruit te kunnen met technieken als 3G. “Wij zijn voorlopig nog genoeg mogelijkheden voor huidige technieken”, zegt de woordvoerder. Een zegsman van Vodafone Nederland laat weten dat er eerst aan de voorwaarden van de 2,6 GHz-veiling voldaan moet worden. Hij wijst erop dat Vodafone, maar ook de andere providers “per mei 2013 aan hun ingebruikname-verplichting van het 2,6 GHz spectrum moeten voldoen. Vodafone zal aan deze vergunningswaarden voldoen”, laat woordvoerder Richard Mes weten in reactie op vragen van Webwereld. KPN was niet onmiddellijk bereikbaar voor commentaar.
Duitsland heeft al grote stappen gemaakt:
In Duitsland is men verder met het uitrollen van LTE, maar dat heeft vooral te maken met licentievoorwaarden. “Bij de veiling van de frequenties werd geëist dat eerst rurale gebieden van goede verbindingen werden voorzien”, zegt Den Uyl tegen Webwereld. “Daardoor is de uitrol daar veel sneller gegaan.” Grote gebieden in Duitsland zaten überhaupt nog zonder breedbandverbindingen. Om daar iets aan te doen werd bij de veiling van LTE-frequenties de eis gesteld dat die gebieden als eerste moesten worden voorzien. Juist daarom is Duitsland een van de voorlopers in Europa geworden als het gaat om LTE-uitrol.
‘VS hebben 3G overgeslagen’ :
Een zelfde oorzaak geeft Patrick Blankers voor de snelle opkomst in de Verenigde Staten. “In de VS is nooit echt de stap naar 3G gezet. Ze hadden lange tijd vooral CDMA-netwerken en slaan nu de 3G-stap over door snel over te gaan naar LTE.” Wereldwijd hebben volgens Blankers nu zo’n 7 miljoen gebruikers beschikking over een LTE-verbinding. Het grootste deel daarvan zit in de Verenigde Staten. Daar zouden zo’n nu 4 miljoen gebruikers zijn. 150.000 Duitsers kunnen inmiddels verbinding maken via een LTE-netwerk. Er zijn op dit moment volgens branchevereniging GSMA 40 LTE-netwerken in 24 landen. In 2015 zouden dit er volgens de GSMA 200 moeten zijn in 70 landen.
Update: Ericsson vult in een latere reactie aan dat de snelle opkomst van LTE in de VS te danken is aan het versneld beschikbaar stellen van de 700 MHz band. “Dat heeft er deels mee te maken dat met de CDMA (EVDO) techniek minder hoge snelheden te halen zijn als met HSPA”, aldus Blankers. Verder laat het telecombedrijf weten dat de dekkingsverwachting van ongeveer 80 vierkante kilometer voor mei dit jaar geldt, en niet voor mei volgend jaar (wat nu is aangepast in bovenstaand artikel). Bij de in april 2010 geveilde frequenties heeft de Nederlandse overheid een verplichting voor ingebruikname opgelegd met een termijn van twee jaar. Die verplichting betreft echter sec gebruik en niet per definitie 4G, zoals LTE.
Vodafone gaat de snelheid van zijn 3G-netwerk verhogen tot 28,8 Mbps. Dat is twee keer zo snel als de huidige maximale beschikbaarheid.
Binnen enkele weken moet de uitrol van het mobiele netwerk zijn afgerond. In Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag moet het dan al mogelijk te zijn om met een snelheid van maximaal 28 Mpbs mobiel te internetten. Niet alleen de snelheid van mobiel internet op de umts-masten wordt verhoogd, ook de glasvezelverbindingen tussen antennelocaties worden onder handen genomen. De provider claimt dat het na deze snelheidsverhoging het snelste mobiele netwerk van Nederland in handen heeft. Volgens Vodafone maakt de upgrade deel uit van een serie investeringen voor verbetering van kwaliteit en betrouwbaarheid van het netwerk. De uitrol met betrekking tot het verhogen van de snelheid kan ervoor zorgen dat er tijdelijk verminderde dekking is. Om slechte dekking zoveel mogelijk te voorkomen worden locaties waar wordt gewerkt overgenomen door aangrenzende of mobiele zendinstallaties.
T-Mobile gaf onlangs in mei aan dat zij hun 3G-capaciteit gaan verdubbelen naar aanleiding van alle klachten over de dekking. De nieuwe tarieven van Vodafone na de upgrade zijn nog niet bekend. Begin juli verwacht Vodafone meer informatie te geven over de tarieven, dekking en beschikbaarheid van de nieuwe snelheid.
Nog steeds balanceren corporaties op de lijn tussen maatschappelijk en financieel rendement als het gaat om de plaatsing en uitbreiding van telecominstallaties op haar complexen. Hoe hier mee om te gaan? Een aantal praktische vragen die kunnen helpen bij het formuleren van eenduidig beleid.
1. Zijn er gezondheidsrisico’s voor huurders? Een antenne-installatie wordt meestal op het dak van een woongebouw geplaatst waar huurders niet dichtbij kunnen komen. Bovendien hanteert de overheid blootstellingslimieten voor de veldsterkte van antenne-installaties. Uit veldsterktemetingen, uitgevoerd door de overheid, blijkt dat op publiek toegankelijke plaatsen én in woningen de veldsterkte ver beneden de gestelde limieten blijven. Een antenne-installatie zendt horizontaal, waardoor de radiogolven van het dak af zenden en niet in het dak.
2. Is een corporatie verplicht mee te werken aan plaatsing of uitbreiding van een installatie? Nee. Voor de plaatsing van een nieuwe installatie is een gebouweigenaar niet verplicht om mee te werken. Als een operator een bestaande installatie wil uitbreiden is, afhankelijk van de reeds gemaakte contractafspraken, toestemming nodig van de gebouweigenaar.
3. Hebben huurders invloed op de komst van een antenne-installatie? Ja. Om een antenne-installatie (GSM, UMTS, WIMAX) te mogen plaatsen op een gebouw met huurwoningen, moet de operator een instemmingsprocedure volgen, waarbij elk huisadres een stemmingsformulier ontvangt en kan invullen. Als een meerderheid tegen stemt, mag de antenne-installatie niet worden geplaatst. Let op: dit betreft uitsluitend nieuwe antenne-installaties en bij uitbreidingen van bestaande installaties waarbij een uitbreiding buiten de bestaande structuren door de operator gewenst is.
4. Wat is een marktconforme vergoeding? Er worden zeer wisselende bedragen en contractvormen aangeboden door de diverse operators. De hoogte van de vergoedingen hangt onder andere af van het type installatie, de strategische ligging van het gebouw, de inhoud van het contract en de marktontwikkelingen. Het kan zinvol zijn om bij de contractonderhandelingen de hulp in te schakelen van een deskundige externe partij die uw belangen behartigt om te komen tot een maximaal financieel rendement en die tevens toeziet op de naleving van de contractuele bepalingen.
5. Kan ik mijn afgesloten contracten opzeggen en de installaties laten verwijderen? Ook hier geldt dat de inhoud van de contracten bepalend is welke mogelijkheden u heeft als gebouweigenaar om de contracten op te zeggen. Uit de praktijk is, bij controle van antenne-opstelpunten op daken, gebleken dat de contractueel overeengekomen situatie dusdanig afwijkt van de feitelijke situatie op het dak, dat daarin een opzeggingsgrond gevonden wordt om de overeenkomst op te zeggen. Als gevolg van een marktontwikkeling zeggen ook veel operatoren het contract op. Het is hierbij van belang dat een goede controle plaatsvindt op de afwikkeling van de opzegging en ontmanteling van het antenne-opstelpunt om niet achteraf met kosten en/of schade te blijven zitten.
6. Hoe zit het met opbrengsten en kosten? De huuropbrengsten van antenne-installaties worden veelvuldig opgenomen in de exploitatiebegroting van de corporatie zonder dat hier een reservering tegenover staat. Regelmatig worden corporaties geconfronteerd met onvoorziene kosten die verband houden met werkzaamheden bij een dakrenovatie waarbij de antenne-installatie, al dan niet tijdelijk, verplaatst dient te worden. Hiermee verdampen de huurinkomsten uit de antenne-installatie en kunnen geen extra investeringen worden gedaan in bijvoorbeeld gewenste leefbaarheidprojecten.
Wil de volgende generatie mobiele netwerken, beter bekend als LTE, een voorspoedige en winstgevende uitrol in de diverse regio’s krijgen, dan moeten operators kijken naar een breder business model. Dit heeft telecomfabrikant Alcatel-Lucent benadrukt tijdens een persconferentie in de Franse hoofdstad Parijs. Het bedrijf noemt het een ‘eco-systeem’, waarbij zowel operators als andere – veelal non-telecom – partijen met een gezamenlijk verdienmodel werken. Om tot een LTE-ecosysteem te komen, heeft Alcatel-Lucent een speciaal wereldwijd programma opgezet, ‘ng Connect’ geheten. De fabrikant probeert onder die vlag ondernemingen uit diverse marktsectoren te verenigen met als doel ‘het bevorderen van gezamenlijke verkoopkansen op basis producten en diensten die via of voor gebruik met LTE-netwerkinfrastructuur kunnen worden afgenomen´.
Alcatel/Lucent heeft voor zijn ng Connect vijf marktsegmenten gedefinieerd: Consumenten media en entertainment, Enterprise Collaboration en e-healthcare, Digital Signage, Automative connectivity en Cloud Computing. Op dit moment telt het ng Connect-programma 27 aangesloten ondernemingen, waaronder grote namen als Hewlett-Packard en Toyota.
Pratische vragen die kunnen helpen bij het formuleren van eenduidig beleid.
Dit artikel, geschreven door PROPERTY-TELECOM, is terug te vinden op de website van Aedes.
Over Aedes
Aedes is de branchevereniging van woningcorporaties in Nederland. De ruim 500 leden van Aedes werken, vanuit bijna 900 vestigingen en werkmaatschappijen, aan duurzaam en betaalbaar wonen in leefbare buurten en woonkernen. Woningcorporaties zorgen dat ruim 2,4 miljoen huishoudens goed wonen. Aedes maakt zich sterk voor de condities waaronder woningcorporaties als maatschappelijke ondernemingen hun werk kunnen doen. Aedes geeft voorlichting en informatie en initieert onderzoek en productontwikkeling. Aedes is tevens werkgeversvereniging. De corporatiebranche telt ruim 28.000 werknemers.
Naast de verhuur van woningen, zien corporaties het als hun taak ervoor te zorgen dat hun huurders prettig wonen. Zorgdragen voor kwaliteit van woningen, betrekken van bewoners bij beleid en beheer, financiële continuïteit en leefbaarheid en wonen en zorg zijn ook werkterreinen van corporaties. Al deze werkzaamheden zijn wettelijk vastgelegd in het Besluit Beheer Sociale Huursector.
Om woningcorporaties voldoende ruimte te geven om hieraan te kunnen werken, worden hun belangen zo goed mogelijk vertegenwoordigd door de branchevereniging. De werkorganisatie van Aedes, die in dienst staat van de leden, ondersteunt de vereniging hierbij. Zij is hun spreekbuis en beschikt hiervoor over een adequaat netwerk. Aedes is dan ook regelmatig en op het juiste moment aanwezig in politiek Den Haag en is voortdurend in gesprek met organisaties die veel met het werk van corporaties en hun klanten te maken hebben.
Over PROPERTY-TELECOM
PROPERTY-TELECOM, een professioneel service georiënteerd bedrijf, richt zich op het (interim-) management en beheer van (mobiele) GSM en UMTS telecom-opstelpunten welke zijn gerealiseerd door operators op één of meerdere van uw vastgoedobjecten.
PROPERTY-TELECOM verleent diensten aan vastgoedeigenaren door hen te assisteren bij het beheer van bestaande en toekomstige contractuele verplichtingen met betrekking tot deze (mobiele) telecom-opstelpunten en er zorg voor te dragen dat zij het maximaal rendement behalen.
Opdrachtgevers zijn onder andere woningbouwcorporaties, instituonele vastgoedbeleggers, vastgoedbeheerders en andere vastgoedeigenaren.
Ons doel is om problemen gerelateerd aan het management en beheer van (mobiele) telecom-opstelpunten en de daarbij behorende huurcontracten weg te nemen, zodat uw organisatie zich volledig kan concentreren op haar eigen specifieke terrein van dienstverlening.
Vaak wordt bezwaar gemaakt tegen deze veilingen, welke steeds weer worden uitgesteld.
DE reden voor dit uitstel is nu waarschijnlijk boven water gekomen. Want die 2.6 GHz band is peanuts bij wat er nog gaat komen.
In Duitsland is er sprake van, dat er nog dit jaar een nieuwe veiling gaat komen.
Dat heeft het Bundesnetzagentur medegedeeld. En niet een kleintje, maar nog veel groter dan de UMTS veiling van 9 jaar geleden, die de Duitse staatskas 50 miljarden Euro opleverde.
Het gaat hier om de frequentieband van 790 tot 862 MHz, welke tot nu toe door de analoge televisie werd gebruikt. (Daarom wil men ons aan de digitale setup box hebben.)
Deze frequentieband kan gebruikt gaan worden voor onder andere LTE, Wimax, HSPA of ander mobiel verkeer. Voorts is ze attractief omdat hier veel grotere zendcellen mogelijk zijn.
Als Duitsland hier mee gaat beginnen, zullen Nederland en België snel volgen.